Jongeren onder de achttien jaar die met een vuurwapen op straat lopen, of er zelfs een mee naar school nemen. De politie pakt in toenemende mate minderjarigen met vuurwapens op. Maar waarom willen jongeren een vuurwapen?
NOS Stories sprak met tien minderjarigen die zeggen dat ze een wapen hebben of hadden. Hun verhalen zijn lastig te verifiëren, maar er zit een rode draad in: ze hebben een vuurwapen omdat ze zich onveilig voelen
“Ik werd gepest op school en er waren ook vaak incidenten met steekpartijen. En dus kreeg ik van mij broer een pistool.”
“Iedereen heeft tegenwoordig een bepaald wapen, dus ik wilde mezelf kunnen beschermen.”
“Op Telegram kwam ik in contact met iemand. We spraken via Snapchat af. Ik betaalde 750 euro en hij heeft het me netjes overhandigd.”
Politie, jeugdreclassering en criminologen herkennen deze verhalen. Ook Guilherme Carinhoza da Graça van jongerenwerkorganisatie JOZ in Rotterdam hoort dit van jongeren. “Ze zeggen dat ze angstig zijn. Met het dragen van een wapen kopen ze hun veiligheid, denken ze. Ik reageer dan: dat is schijnveiligheid. Je kan in een situatie komen dat je in een split second een beslissing moet nemen. Dan moet je niet de optie hebben om te schieten.”
NOS Stories sprak onder anderen met Kate, die op 16-jarige leeftijd een wapen had:
Het aantal minderjarigen dat met een vuurwapen is opgepakt, is de afgelopen vier jaar met 40 procent toegenomen, blijkt uit recente cijfers van de politie. Die stijging ligt volgens de politie in lijn met de trend dat jongeren op steeds jongere leeftijd in het criminele circuit belanden.
Of jongerenwerker Carinhoza da Graça ook een toename ziet? “Dat vind ik lastig om te stellen, omdat het in al die jaren altijd wel een issue is geweest”, zegt hij, verwijzend naar de zestien jaar dat hij werkzaam is als jongerenwerker. “Ik denk wel dat het door sociale media een groter podium heeft gekregen.”
Socialemediaplatformen als Snapchat en Telegram kunnen ervoor zorgen dat vuurwapens normaler lijken, zegt Carinhoza da Graça. Via die apps kun je relatief anoniem berichten versturen. “Sommigen plaatsen selfies met een wapen. Dan zou het kunnen dat iemand denkt: dan moet ik ook een wapen.” Via diezelfde platformen kunnen ze ook direct actie ondernemen: de verkoop van vuurwapens daar is booming, ziet ook de politie.
En dan kan een wapen ook op scholen belanden. De laatste tijd waren er meerdere scholen in het nieuws waar leerlingen een wapen mee naartoe hadden genomen.
“Ja, daar schrik je toch wel enorm van”, zegt rector Remco Vogel van het Segbroek College in Den Haag. Hij blikt met NOS Stories terug op een incident van begin februari dit jaar, op zijn school. Een jongen uit 2 havo nam een vuurwapen mee. “Alles wat in de maatschappij gebeurt, gebeurt ook op scholen. Dat wil je niet. Maar hoe we het hadden kunnen voorkomen? Ik zou het niet weten.”
De leerling liet een vuurwapen zien aan een klasgenoot. Toen een docent dit te horen kreeg, werd de politie ingeschakeld. De jongen is opgepakt en moet nog voor de jeugdrechter komen. “Hij keert niet terug bij ons op school. Er zijn grenzen. Maar we hebben natuurlijk wel zorgen, want het zegt veel over zo’n leerling dat hij dit doet”, zegt rector Vogel.
Het is slechts een van de recente voorbeelden van incidenten met jongeren en vuurwapens. Zo was op het Hofstad Lyceum, ook in februari en ook in Den Haag, een incident waarbij een jongen omkwam. In dezelfde week werden drie minderjarige leerlingen van het Baken Park Lyceum in Almere aangehouden nadat een (nep)vuurwapen werd gevonden.
Goede vriend
Minder jongeren met vuurwapens: hoe gaan we daar komen? Meer preventiemaatregelen, voorlichting en hulp – specifiek gericht op jongeren uit kwetsbare gezinnen – is volgens Carinhoza da Graça nodig. Zijn stichting JOZ in Rotterdam gaat onder meer in gesprek met ouders en jongeren op school.
Ze laten jongeren de vraag ‘Wat is een goede vriend?’ met elkaar bespreken. “Betekent een goede vriend dat je instapt als er ruzie wordt gemaakt en bepaalde negatieve emoties versterkt? Of is een vriend een adviseur en zeg je: misschien is links of rechts een betere keuze? En: we hoeven het niet op te lossen met geweld.”
