“Een enorme loser”, zo noemde president Trump de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank, Jerome Powell, gisteren op Truth Social. De afgelopen dagen steekt Trump zijn kritiek op de Fed niet onder stoelen of banken. Het leidde gisteren weer tot dieprode cijfers op de Amerikaanse beurzen en vragen over de onafhankelijkheid van de centrale bank.
Wat is er aan de hand? Vijf vragen over de ergernis van Trump over de voorzitter van de Fed en de mogelijke gevolgen.
Waar is Trump zo boos over?
Geef de economie een zetje en verlaag de rente. Dat is in het kort wat Trump van Powell verlangt. Anders dan de Europese Centrale Bank heeft de Amerikaanse Fed nog maar een paar renteverlagingen doorgevoerd. Trump vindt dat Powell te voorzichtig is en noemt hem “meneer te laat” die nu snel aan de bak moet.
Het verlagen van de rente kan Trump op verschillende manieren helpen. Het laat de economie extra groeien, doordat geld lenen goedkoper wordt. Bedrijven investeren meer en consumenten kopen sneller een nieuwe tv of wasmachine. Het helpt ook de overheidsfinanciën, bijvoorbeeld doordat er meer belastinggeld binnenkomt.
Heeft Trump een punt?
Volgens de Amerikaanse president is het onredelijk dat de rente niet wordt verlaagd en verwijst daarbij naar de Europese Centrale Bank, die dat vorige week nog wel deed.
Maar een renteverlaging heeft grote nadelen, zegt Lex Hoogduin, hoogleraar economie en oud DNB-bestuurder. “Vergelijk het met drinken van alcohol. Eerst is er een roes, maar de kater komt later. Dan ben je in feite niks opgeschoten.”
Zo werkt het volgens hem ook bij een renteverlaging. Het pept even de economie op, maar op lange termijn komen er nadelen, zoals een hoge inflatie. “Dan blijkt die groei op drijfzand gebouwd.”
Powell zelf wijst erop dat centrale banken vooral de taak hebben om voor kalmte en stabiliteit te zorgen. Hij zegt eerst te willen wachten wat het effect zal zijn van het economische beleid van Trump. Mocht de inflatie fors toenemen, dan zou het logischer zijn de rente juist te verhogen in plaats van te verlagen.
Waarom is een onafhankelijke Amerikaanse centrale bank belangrijk?
Als je politici direct aan de knoppen van de rente laat zitten, dan is de neiging groot om de rente zo laag mogelijk te maken. Dat is op de korte termijn het voordeligst voor de economie, maar is slecht voor de lange termijn.
Dat is misschien niet zo erg in een land dat geen grote rol speelt in de wereldeconomie, maar dat ligt anders bij de Verenigde Staten. De dollar is de belangrijkste wereldmunt. Als Trump ingrijpt bij de Fed, dan kunnen beleggers het vertrouwen in de VS en in de dollar verliezen.
De koers van de dollar daalt al weken en staat inmiddels op het laagste punt in drie jaar.
Kan Trump de voorzitter van de Fed ontslaan?
Nog nooit eerder is er in de Verenigde Staten een voorzitter van de centrale bank ontslagen. Het is onbekend terrein en op dit moment kijkt de Amerikaanse overheid naar eigen zeggen of het mogelijk is. Volgens Hoogduin is de positie van de Fed-voorzitter in de wet sterk beschermd. “Maar je kunt niet uitsluiten dat het Trump toch lukt. Als hij Powell ontslaat, dan is de beer los.”
Het is dus nog even wachten op het onderzoek. “Powell is voor Trump in ieder geval een ideale zondebok. Als er een recessie komt, kan Trump zeggen: ‘Dat ligt niet aan mijn beleid, maar is een fout van de Fed.'”
Kan Trump zomaar iemand neerzetten als Powell weggaat?
Volgend jaar loopt de tweede termijn van Powell af en dus begint binnenkort de zoektocht naar een vervanger.
In theorie kan Trump voordragen wie hij wil. Maar vervolgens is het geen uitgemaakte zaak. Het Amerikaanse Congres houdt hoorzittingen met de kandidaat en moet ermee instemmen. In 2020 werd de benoeming van Judy Shelton voor het bestuur van de Fed afgewezen. Shelton was aangedragen door Trump.
Het Congres is momenteel op de hand van Trump, maar de benoeming is dus hoe dan ook geen hamerstuk.
