De afgelopen jaren vol warmterecords waren ook jaren van smeltrecords voor gletsjers wereldwijd. Vijf van de laatste zes jaar kenden de snelste terugtrekking van gletsjers ooit gemeten, melden de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) en gletsjermonitoringdienst World Glacier Monitoring Organisation (WGMS).
Beide organisaties waarschuwen dat het steeds sneller smelten van gletsjers kan leiden tot een golf aan nadelige gevolgen voor economieën, samenlevingen en ecosystemen. De gletsjers zijn samen met de ijskappen goed voor zo’n 70 procent van de wereldwijde zoetwatervoorraden. De verdwijnende gletsjers bedreigen de watervoorziening van honderden miljoenen mensen.
Op korte termijn kan de gletsjersmelt ook leiden tot overstromingen. Ook draagt het bij aan de stijging van de zeespiegel. “Het behoud van de gletsjers is niet alleen voor het milieu, de economie en voor samenlevingen een noodzaak. Dit gaat over overleven”, zegt WMO-secretarisgeneraal Celeste Saulo op Wereldgletsjerdag, die de VN in het leven heeft geroepen om aandacht te vragen voor het snelle smelten.
IJsblok zo groot als Duitsland
Gletsjermonitoringdienst WGMS stelde vast dat gletsjers meer dan 9000 miljard ton ijs verloren sinds het begin van de metingen in 1975. “Dat is evenveel als een enorm blok ijs ter grootte van Duitsland met een dikte van 25 meter”, zegt hoogleraar Michael Zemp van de Universiteit van Zürich en directeur van WGMS.
De waarschuwing van de organisaties volgt kort op een alarmerende studie van Zemp zelf. Daarin werd vastgesteld dat gletsjers wereldwijd tussen 2000 en 2023 5 procent van hun ijs verloren. In de Alpen was het zelfs bijna 40 procent. Zoals het er nu voorstaat, zullen veel gletsjers in Centraal-Europa, Scandinavië en Noord-Amerika het einde van deze eeuw niet meer meemaken.
‘Permanent in het rood’
“We zagen in die studie dat het steeds sneller gaat”, vertelt poolonderzoeker Bert Wouters van de TU Delft, die aan het onderzoek meewerkte. “Dat komt natuurlijk niet heel erg als een verrassing, want de aarde warmt op en die gletsjers zijn best kwetsbaar. Maar het zijn wel schokkende cijfers.”
Wouters legt uit dat de smelt onder meer samenhangt met de hoeveelheid sneeuw die valt. “Doordat er minder sneeuw valt, valt er eigenlijk een buffer weg. Je kunt het vergelijken met een rekening. In de winter komt er geld – sneeuw – bij, en in de zomer wordt dat geld weer uitgegeven – dan smelt het. Nu wordt het steeds warmer en valt er minder sneeuw. Eigenlijk staan de gletsjers dus permanent in het rood.”
Wouters schetst een somber beeld van de Alpen. “2022-2023 was ontzettend heet en toen is er ook weinig sneeuw gevallen, waardoor er gemiddeld 3 meter ijs is verloren. 2024 was iets beter, maar ook niet heel goed.” Voorspellingen voor 2025 en daarna wil de Nederlandse poolonderzoeker niet doen. “Maar de verwachting is wel dat het ijsverlies zal toenemen.”
