De Raad van State, het belangrijkste adviesorgaan van de regering, laat weinig heel van een wetsvoorstel van landbouwminister Wiersma om zogenoemde PAS-melders te legaliseren. Volgens de RvS worden met de maatregelen in het wetsvoorstel de beoogde doelen niet bereikt.
De overheid is al jaren op zoek naar een oplossing voor de ongeveer 2000 PAS-melders, oftewel boeren die buiten hun schuld illegaal zijn omdat ze te veel stikstof uitstoten. Tot zes jaar geleden hoefden deze bedrijven alleen melding te maken van hun stikstofuitstoot, maar in 2019 zette de Raad van State daar een streep door vanwege de slechte staat van de natuur. Sindsdien opereren de boeren zonder vergunning, en dus illegaal.
Een oplossing is er nog altijd niet en op 1 maart is de deadline verstreken waarop ze gelegaliseerd moeten zijn. Bij de boerenbedrijven waarom het gaat is de angst groot dat ze voor de rechter worden gedaagd.
Spoed
Eind januari diende minister Wiersma een wetsvoorstel in bij de RvS, met de vraag het met spoed te behandelen. Wiersma wil het legalisatieprogramma met drie jaar verlengen, zodat de strengere regels ook de komende drie jaar niet worden gehandhaafd. In die tijd wil Wiersma stikstofruimte “uit andere bronnen” halen en ze wil dat PAS-melders onderzoeken of ze door middel van innovatie en “aanpassingen in de bedrijfsvoering” minder stikstof kunnen uitstoten.
Ook wil Wiersma de “rekenkundige ondergrens” verhogen, die bepaalt of er wel of geen vergunning nodig is voor stikstofuitstoot. Over die maatregel botste Wiersma vorige maand nog met de Tweede Kamer omdat die vindt dat boeren er valse hoop door krijgen. De RvS moet zich nog buigen over dit laatste deel van Wiersma’s plannen.
Geen oplossing
De RvS oordeelt nu dat de maatregelen die Wiersma voorstelt geen oplossing zullen bieden voor het stikstofprobleem. Volgens het adviesorgaan bevat het voorstel “geen gerichte maatregelen die de uitstoot van stikstof bij de bron aanpakken”, wat nodig is voor het verlenen van vergunningen aan PAS-melders.
Ook stelt de RvS dat het wetsvoorstel een verkeerde definitie hanteert van het begrip ‘legaliseren’. Het vinden van een oplossing voor PAS-melders is niet hetzelfde als “een illegale situatie legaal maken”, aldus het advies. Met andere woorden: volgens de RvS moet de focus niet alleen liggen op het legaliseren van PAS-bedrijven, maar moeten er ook andere oplossingen worden gezocht om stikstofuitstoot terug te dringen. In het wetsvoorstel wordt niet duidelijk welke andere oplossingen de regering voor ogen heeft, aldus de RvS.
Handhaving
Wat voor boeren nu vooral van belang is, is de vraag of er wel of niet zal worden gehandhaafd op hun illegale status, nu de deadline is verstreken. Daarover zegt Wiersma in haar wetsvoorstel: “Door maatregelen te nemen waarmee we de stikstofuitstoot reduceren, is de kans groter dat we handhavingsverzoeken kunnen afhouden.” Volgens de RvS maakt de toelichting bij het voorstel echter niet duidelijk waarop deze veronderstelling is gebaseerd.
De RvS adviseert de regering om het wetsvoorstel aan te passen voordat het naar de Tweede Kamer gaat. Minister Wiersma heeft nog niet gereageerd op het advies.
