Het bewaren van de vrede in Europa is niet mogelijk zonder de militaire kracht van de Verenigde Staten, zei premier Schoof in het Oekraïnedebat in de Tweede Kamer. Het kabinet zet dus vooral in op het verbeteren van de relatie met president Trump.
“We moeten realistisch zijn: zonder de VS gaat het niet, zeker niet op korte termijn”, stelde de premier. Tegelijkertijd denkt het kabinet na over de mogelijkheid dat Washington als bondgenoot wegvalt.
Bij verschillende partijen in de Tweede Kamer zijn er grote zorgen over de wispelturigheid van de Amerikaanse president. Sommigen houden er rekening mee dat hij Europa de rug zal toekeren en misschien zelfs uit de NAVO zal stappen. “Het kan niet zonder de Amerikanen, maar misschien móet het wel zonder de Amerikanen”, vreest GroenLinks-PvdA-leider Timmermans.
Plan B
Ook partijen als D66, CDA, Volt en regeringspartij NSC dringen aan op wat ze ‘Plan B’ noemen, waarbij de Europese landen alleen de militaire afschrikking tegen Rusland moeten leveren.
Volgens Schoof is er geen twijfel dat de VS nog steeds een bondgenoot is, “alleen één die zich anders gedraagt”. Maar ook hij wil over de situatie nadenken dat Trump zich niet langer als bondgenoot opstelt. “We moeten met alles rekening houden, maar dat doen we niet in de openheid, maar in geheime kamers op ministeries.”
Geen verkeerde boodschap
De premier wil vooral niet de verkeerde boodschap overbrengen. “Er moet niet de zweem komen dat wij als Nederland denken dat het wel zonder de Amerikanen kan.”
Het kabinet wil de uitgaven voor Defensie verhogen, net als andere landen in Europa. Maar de kracht van de Amerikanen vervangen gaat volgens Schoof vele miljarden kosten en het opbouwen van zo’n legermacht duurt minstens twintig jaar.
De Kamer hoopt dat er gauw besprekingen komen over een einde aan het geweld in Oekraïne. Bijna alle partijen vinden dat president Zelensky daar aan tafel moet zitten.
Maar er wordt wel verschillend gedacht over de voorwaarden voor dat soort onderhandelingen. De grootste oppositiepartij, GroenLinks-PvdA, vindt dat Oekraïne wel kans moet krijgen op een eerlijke en duurzame vrede. De grootste regeringspartij, de PVV denkt dat je met dat soort voorwaarden vooraf nergens toe komt.
Bekijk hier het debat tussen Wilders en Timmermans:
Zowel coalitie- als oppositiepartijen vinden dat het kabinet snel extra hulp moet leveren aan Oekraïne. In het debat zegde premier Schoof toe dat er in 2026 ongeveer 3,5 miljard euro wordt vrijgemaakt voor hulp aan Kyiv. Dat is volgens hem een voortzetting van de lijn die de afgelopen jaren al is ingezet. In het regeerakkoord staat dat Nederland Oekraïne “onverminderd” zal steunen. Tot nu heeft ons land ongeveer 5,8 miljard euro aan steun geleverd.
Er is een ruime meerderheid in de Kamer voor die doorgaande steun van 3,5 miljard, maar in de coalitie is er nog geen overeenstemming over, zo bleek. PVV-leider Wilders waarschuwde dat de grootste regeringspartij er alleen mee zal instemmen als er ook substantieel meer geld gaat naar goedkopere boodschappen en een lagere energierekening.
Het standpunt van Wilders leidde meteen tot irritatie in de coalitie. VVD-leider Yesilgöz sprak van een “valse tegenstelling” tussen koopkracht en Oekraïne. “Alsof je je niet zorgen zou maken om de hoge kosten als je investeert in de veiligheid van Nederlanders.”
Wilders vond dat op zijn beurt een “foute opmerking”. Volgens hem is er wel een afweging tussen defensie en de portemonnee van burgers. “Niet doen alsof dat een non-discussie is. Dat zeggen alleen maar rijke patsers uit Wassenaar.”
Voorjaarsnota
In ieder geval wordt de discussie over Oekraïne verknoopt met de aanstaande financiële onderhandelingen over de Voorjaarsnota in de coalitie. PVV en BBB vinden dat het versterken van de Europese defensie niet ten koste mag gaan van de koopkracht van burgers.
Eerst moeten de bevroren Russische tegoeden maar worden aangesproken. Dat gaat ook om miljarden, stellen de partijen. Wilders: “Defensie is me een lief ding waard, maar de betaalbaarheid voor burgers is me net zo veel waard. Misschien nog wel meer.”
