Al dagenlang zijn er in Israël protesten tegen premier Netanyahu, onder andere omdat hij de oorlog in Gaza heeft hervat. Netanyahu lijkt niet van plan de bombardementen te stoppen en is ook een grondoffensief begonnen. De premier noemt dit de beste manier om alle gijzelaars terug te krijgen en ervoor te zorgen dat Hamas geen bedreiging meer vormt.
Volgens deskundigen handelt Netanyahu daarbij ook uit eigen belang. “Het is voor iedereen nu wel duidelijk dat Netanyahu zijn eigen politieke carrière boven het landsbelang zet”, zegt Jotam Confino, journalist en auteur van het boek Netanyahu’s Israel. “Hij is een rasopportunist die verslaafd is aan macht”, voegt historicus aan de Universiteit Utrecht en Israël-kenner Peter Malcontent eraan toe.
Maandagnacht bombardeerde het Israëlische leger met instemming van de VS de Gazastrook. Het was de grootste schending van het staakt-het-vuren dat twee maanden geleden inging. Het Gazaanse ministerie van Volksgezondheid meldt dat er meer dan 500 doden vielen.
Betwistbare strategie
Netanyahu zegt dat hij Hamas hiermee wil dwingen meer gijzelaars vrij te laten. Het is een strategie die betwistbaar is omdat veruit de meeste gijzelaars tot nu toe zijn vrijgekomen door middel van onderhandelen en niet door militaire actie.
Volgens Jotam Confino weet Netanyahu heel goed dat het hervatten van de oorlog tegen Hamas betekent dat gijzelaars kunnen omkomen bij Israëlische luchtaanvallen of worden gedood door Hamas-strijders. Maar de premier heeft ook nog andere belangen. “Hij moet zijn coalitie bij elkaar houden, anders komen er nieuwe verkiezingen en alle peilingen wijzen erop dat hij die verliest.”
De ultrarechtse minister Smotrich van Financiën heeft sinds het begin van het bestand gedreigd uit de regering te stappen als Netanyahu de oorlog niet hervat. De ultrarechtse nationalist Ben-Gvir was al uit de regering gestapt uit protest tegen het staakt-het-vuren, maar is vanwege het hervatten van de oorlog weer teruggekeerd.
Als Netanyahu de steun van deze twee ultrarechtste ministers verliest, valt zijn coalitie. Dat raakt hem ook persoonlijk, want hij is verwikkeld in meerdere corruptiezaken. Die rechtszaken zijn al gestart, maar worden door de oorlog in Gaza vertraagd. Zo hoefde Netanyahu afgelopen dinsdag niet te getuigen in een van die zaken vanwege het hervatten van de oorlog.
Carte blanche VS
Israël en Hamas hadden in de tweede fase van het bestand moeten zitten, waarin Hamas de resterende gijzelaars vrijlaat en het Israëlische leger zich volledig terugtrekt uit Gaza. Dat wil Hamas nog steeds, maar Israël houdt zich er niet aan.
Volgens Peter Malcontent kan Netanyahu ook doorvechten door de steun van zijn belangrijkste bondgenoot, Amerika. “Israël is heel afhankelijk van de VS. Onder Amerikaanse druk tekende Netanyahu het bestand met Hamas dat 19 januari inging. Maar die Amerikaanse druk neemt de laatste weken steeds verder af en nu lijkt president Trump carte blanche aan Netanyahu te hebben gegeven wat betreft Gaza.”
De overlevingsmodus van Netanyahu zet kwaad bloed bij veel Israëliërs. Uit recente peilingen blijkt dat een meerderheid van de bevolking een staakt-het-vuren wil om de gijzelaars vrij te krijgen. Al de hele week zijn er op verschillende plekken protesten tegen de premier.
Ook zijn veel Israëliërs boos omdat Netanyahu de directeur van de binnenlandse veiligheidsdienst heeft ontslagen. Ze zeggen dat de premier ook hier uit eigen belang handelt.
De veiligheidsdienst doet onderzoek naar de fouten die, ook door de regering, zijn gemaakt in aanloop naar de terreuraanval van Hamas op 7 oktober 2023. Ook doet de dienst onderzoek naar vermeende banden tussen naaste medewerkers van Netanyahu en Qatar.
Nachtmerrie voor Palestijnen
Voor Palestijnen in Gaza is het donkerste scenario werkelijkheid geworden. Israël blokkeert alle noodhulp aan Gaza en houdt ook de levering van elektriciteit tegen. Met de hervatting van de bombardementen en Israëlische troepen op de grond, wordt hun lot alleen maar onzekerder.
Er wordt nog wel onderhandeld om het bestand tussen Israël en Hamas te redden, maar volgens Confino en Malcontent heeft dat voorlopig weinig kans van slagen. Israël wil de gijzelaars terug zonder volledige terugtrekking uit de Gazastrook, terwijl Hamas alle gijzelaars pas wil laten gaan als er een einde komt aan de oorlog. Daarmee lijken de eisen van beide partijen voorlopig onverenigbaar.
