Het kabinet denkt dat bewerkte Nederlandse dierlijke mest voor een deel Russische kunstmest kan vervangen. Dat schreef BBB-minister Wiersma van Landbouw deze week aan de Tweede Kamer. Er wordt veel Russische kunstmest gebruikt in Europa.
In de Europese Unie wordt gepraat over een sanctiepakket met hoge importtarieven op Russische kunstmest. Kunstmest valt tot nu toe buiten de sancties die gelden sinds het begin van de oorlog in Oekraïne, omdat er voor de landbouw met het oog op de voedselzekerheid uitzonderingen zijn gemaakt.
“Om minder afhankelijk te worden van Russische kunstmest zie ik een belangrijke oplossing in het toestaan van Renure producten”, schrijft Wiersma. Renure is de vakterm voor bewerkte dierlijke mest.
Het kabinet wil van de EU toestemming krijgen om deze mest in te zetten als kunstmestvervanger. “Ik zet mij momenteel vol in voor de toelating”, schrijft Wiersma. Omdat er volgens EU-regels meer kunstmest dan onbewerkte dierlijke mest op het land mag worden gebruikt, zou dit kansen bieden om een deel van het Nederlandse mestoverschot weg te werken.
Oneerlijke concurrentie
In januari kondigde de Europese Commissie plannen aan om hoge importtarieven op Russische kunstmest te gaan heffen. Dat is aan het begin van de Russische invasie in Oekraïne, begin 2022, niet gebeurd. Inmiddels is het gebruik van Russische kunstmest in Europa flink gestegen; vorig jaar tot ongeveer een kwart van de totale import, volgens het voorstel.
Dat er zoveel Russische kunstmest wordt gekocht spekt niet alleen de Russische oorlogskas, het leidt ook tot oneerlijke concurrentie met Europese kunstmestfabrikanten, zoals het Nederlandse Yara Sluiskil.
Die hebben te maken met hogere gasprijzen sinds de oorlog, en voor de productie van kunstmest is veel gas nodig. Sinds het begin van de oorlog is daarom een deel van de Europese kunstmestindustrie gestopt of tijdelijk stilgelegd.
Vorig jaar importeerde de EU bijna 5 miljoen ton Russische kunstmest, blijkt uit cijfers van het CBS. Daarvan ging ruim 0,2 miljoen ton naar Nederland. En waar de Europese import in het begin van de oorlog nog daalde, nam die in 2024 juist weer flink toe met bijna een kwart. Europa wordt hierdoor te afhankelijk van Russische kunstmest, vreest de Europese Commissie.
Stroomversnelling
Eurocommissaris van Landbouw Christophe Hansen wil ook dat een deel van de Russische kunstmest wordt vervangen door producten uit dierlijke mest, schreef de Britse krant de Financial Times eerder. Hier ziet het kabinet dus kansen: al jaren probeert Nederland toestemming te krijgen om gerecyclede voedingstoffen uit koeienmest in te zetten als kunstmest, bijvoorbeeld op grasland.
Vorig jaar leek de de Europese Commissie al van plan om dat toe te staan. Maar een aantal lidstaten had er vragen bij. Er loopt bijvoorbeeld nog een discussie over welke bewerking precies is toegestaan. Het kabinet hoopt dat de plannen voor sancties tegen Rusland de discussie in een stroomversnelling brengen.
Ruimere regels
Landbouworganisatie LTO is positief over de Nederlandse inzet voor Renure en heeft ook begrip voor de voorgestelde Europese sancties. Wel is de brancheorganisatie bezorgd over een mogelijke stijging van de prijzen van kunstmest. Vooral akkerbouwers zouden hier last van kunnen krijgen.
LTO pleit daarom voor extra maatregelen om het effect van de sancties voor boeren te beperken. Ze willen bijvoorbeeld ruimere regels voor het gebruik van onbewerkte dierlijke mest en een compensatie voor eventuele hoge prijzen.
Maar de brancheorganisatie van kunstmestfabrikanten verwacht juist dat prijsstijgingen als gevolg van de sancties zullen meevallen, omdat Europese fabrieken nu niet op volle sterkte kunnen draaien vanwege de oneerlijke concurrentie met Rusland. Ook de Europese Commissie gaat hiervan uit.
De Commissie is wel van plan om de prijzen in de gaten te houden en in te grijpen als die toch sterk omhooggaan. Ook het Nederlandse kabinet zegt erop te zullen aandringen dat dit gebeurt.
