De Israëlische regering wil dit jaar 150 miljoen dollar (ruim 137 miljoen euro) extra besteden aan propaganda, ofwel hasbara. Daarmee is het totaalbedrag dat aan dit doel wordt besteed dit jaar ruim twintig keer zo groot als in voorgaande jaren, meldt The Times of Israel. Door de oorlog in Gaza heeft Israël een behoorlijk imagoprobleem en de publieke steun aan het land neemt drastisch af.
Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken ontvangt de miljoenen zodra de Israëlische regering de staatsbegroting eind deze maand goedkeurt.
Uitleggen
Hasbara betekent uitleggen in het Hebreeuws, vertelt de Israëlisch-Nederlandse Hilla Dayan, politiek socioloog aan het Amsterdam University College (AUC). Het hasbara-programma wordt uitgevoerd door zowel de Israëlische overheid als pro-Israëlische organisaties en individuen en het wordt onder meer ingezet als het gaat om de bombardementen op Gaza. “De boodschap is altijd hetzelfde: Israël verdedigt zichzelf.”
Hasbara is zo oud als Israël zelf, zegt Fabio Cristiano, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht. Hij is gespecialiseerd in cyberconflict en desinformatie en doet al vijftien jaar onderzoek naar het Israëlisch-Palestijnse conflict.
“Voordat de staat Israël werd gesticht, besloten de zionistische grondleggers bewust om propaganda te gebruiken om hun koloniale ambities en het bestaan van Israël te rechtvaardigen. Het woord propaganda kreeg later een negatieve connotatie en dus werd dat veranderd in hasbara.”
Met het extra geld erkent Israël dat het hasbara-beleid heeft gefaald, zegt Cristiano. “Er is een verschuiving in de publieke opinie, ondanks de steun van westerse overheden aan Israël. De wereldwijde solidariteit onder burgers voor Palestina is ongekend. Peilingen in andere landen laten zien dat Israël steeds meer steun verliest.”
Influencers
Israël maakt zich zorgen over de kloof in die landen tussen de overheid en inwoners, zegt Dayan. Door opinies in de samenleving worden politici uiteindelijk ook “in een bepaalde richting” geduwd en dat kan leiden tot beleid tegen Israël, zo wordt gevreesd. Dayan noemt de groeiende druk op landen om geen wapens aan Israël te leveren als voorbeeld. Om dat tegen te gaan, richt Israël zich met zijn propaganda tot het publiek.
De manier waarop het land dat doet, is volgens Cristiano uniek. “Rusland gebruikt staatsmedia zoals RT en Sputnik, die door de Europese Unie zijn verboden. Israëlische propaganda is verfijnder, omdat die systematisch en geïnstitutionaliseerd is en de samenleving als geheel mobiliseert. De Israëlische overheid is daarbij direct betrokken en coördineert het door bijvoorbeeld influencers of nepaccounts op sociale media in te zetten. Daardoor kun je niet snel herkennen of iets hasbara is.”
Israëlische militairen poseren in Gaza met de regenboogvlag. Volgens critici is deze tweet niet alleen hasbara, maar ook pinkwashing:
“Het is duidelijk waar de prioriteiten van Israël liggen”, zegt de Amerikaanse podcastmaker Matt Lieb over het verhoogde hasbara-budget. Hij heeft een Joodse achtergrond en maakt sinds eind 2023 de podcast Bad Hasbara, nadat hij “drie maanden lang wreedheden uit Gaza zag”. In zijn podcast praten hij en zijn co-host Daniel Maté met gasten over onder meer het propagandabeleid van Israël en steekt hij daar ook de draak mee.
“Ik denk dat Israël gelooft dat als genoeg beroemdheden het land zouden steunen, je dan geen protesten op universiteiten of demonstraties zou hebben”, zegt Lieb. De Israëlische pogingen om zichzelf in een positief daglicht te zetten, worden volgens Lieb tenietgedaan door het gedrag van Israëlische militairen in Gaza.
Bad Hasbara-aflevering waarin Matt Lieb de rellen in Amsterdam na de wedstrijd van Ajax – Maccabi Tel Aviv bespreekt:
Lieb: “Ze kunnen zo veel video’s op sociale media plaatsen van bekende Israëliërs die praten over homorechten in Tel Aviv als ze willen. Maar die content verschijnt naast beelden van Israëlische militairen die spottend poseren in kleding van Palestijnse vrouwen of waarin ze de slaapkamer van een Palestijns kind belachelijk maken.”
Cristiano vermoedt dat de Israëlische regering met het extra hasbara-geld meer zal inzetten op AI (kunstmatige intelligentie) om de boodschap over het voetlicht te brengen. “Israël is een technologische powerhouse. Door de inzet van AI wordt een boodschap gerichter en daardoor effectiever. Daardoor wordt het lastiger om hasbara te weerleggen.”
Lieb verwacht dat het geld onder meer naar pro-Israel-influencers gaat om meer socialemediacontent te maken, met het doel om jongeren te overtuigen. Volgens hem verliest Israël steeds meer steun onder Amerikaanse jongeren, vooral van Joodse afkomst.
“Een groot deel van de Joden in de VS is nog nooit in Israël geweest en heeft er geen familiebanden mee. Alles wat ze over het land weten is via de media. En wat ze zien is niet positief.”
