Er is nog zo’n 100 miljard kubieke meter aardgas te winnen onder het Nederlandse deel van de Noordzee, iets meer dan de totale hoeveelheid gas die Nederland in drie jaar verbruikt. Maar ondanks de schaarste van gas op de wereldmarkt was er de afgelopen jaren weinig enthousiasme bij olie- en gasbedrijven om dat gas ook naar boven te halen.
Die bedrijven zijn om verschillende redenen huiverig: vergunningen nemen veel tijd in beslag, de kosten zijn hoog en de risico’s groot. Afspraken tussen de overheid en gasexploitanten moeten daar verandering in brengen. Volgende maand wordt er een akkoord over verwacht.
Een van de weinige nieuwe gaswinningsprojecten die de afgelopen jaren zijn ontwikkeld is te vinden boven de Waddeneilanden Schiermonnikoog en Borkum op de Noordzee. Het Nederlandse bedrijf ONE-Dyas is hier, zo’n 20 kilometer boven de eilanden, net begonnen met de winning van gas onder het Nederlandse en Duitse deel van de Noordzee.
In vergelijking met het Groningenveld vallen projecten op zee onder de zogenoemde kleine velden, maar NO5-A is relatief groot. Dat is volgens directeur Chris de Ruyter van Steveninck ook de reden waarom dit veld rendabel is. Nederland verbruikt jaarlijks 30 miljard kubieke meter gas. De Ruyter denkt de komende jaren 15 procent van die gasvraag in Nederland te kunnen leveren en pleit voor uitbreiding.
“Het heeft een economisch belang voor Nederland”, zegt De Ruyter van Steveninck. “Het draagt bij aan de leveringszekerheid. En niet in de minste plaats, lokaal gas produceren heeft de minst negatieve milieu-impact en is daarom ook goed voor de klimaatdoelstellingen van Nederland.” Hij doelt hiermee op de negatieve effecten zoals methaanlekkage van onder meer Amerikaans schaliegas dat voor de export wordt omgezet in vloeibaar gas (lng).
Nog jaren gas nodig
Op dit moment wordt 62 procent van het gas dat we in Nederland verbruiken geïmporteerd uit het buitenland, waarvan 27 procent uit de VS en 14 procent uit Noorwegen. Nu niet alleen Rusland maar ook de Verenigde Staten een minder betrouwbare partner zijn geworden, groeit de onrust over de leveringszekerheid van gas.
Toen de gasprijs na de inval van Rusland in Oekraïne alle records brak, daalde het gasgebruik in Nederland van 40 naar 30 miljard kubieke meter per jaar. Sindsdien is het gasverbruik niet verder gedaald. Het volle energienet remt de overgang van gas naar elektriciteit. Alternatieven voor de verwarming van woningen, zoals aardwarmte, komen maar traag op gang.
“De huidige voorspellingen zijn dat we nog tot 2045 gas nodig hebben,” zegt Nicolien Vrisou van Eck, directeur gas bij Energiebeheer Nederland (EBN). Na sluiting van het Groningenveld, waar waarschijnlijk nog zo’n 500 miljard kuub aan gas onder de grond zit, is de Noordzee met 100 miljard kuub onze grootste reserve.
EBN neemt namens de overheid deel in alle olie- en gaswinningsprojecten op land en ter zee. Tot nu toe heeft de overheid een aandeel van 40 procent in de gaswinning. Nieuwe regelgeving maakt het mogelijk om dat percentage waar nodig te verhogen tot 85 procent. Het toont het belang aan dat de overheid hecht aan het verhogen van de gasopbrengst uit de Noordzee.
Betere samenwerking
Maar de afgelopen jaren neemt de hoeveelheid gewonnen gas uit de Noordzee in hoog tempo af. Overal worden gasvelden gesloten en platforms verwijderd, boringen naar nieuwe velden zijn spaarzaam. Het duurt in Nederland langer om een vergunning te krijgen dan bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk of Noorwegen. De risico’s om te investeren zijn voor veel bedrijven daarom te groot.
Een akkoord tussen minister Hermans van Klimaat en Groene Groei, EBN en de koepel van olie- en gasbedrijven moet hier verandering in brengen. Het moet leiden tot voorspelbaarder vergunningsprocedures, minder financiële risico’s en betere samenwerking tussen bedrijven. Die samenwerking moet leiden tot vermindering van de kosten en efficiënter gebruik van de pijpleidingen waarmee het gas aan land wordt gebracht.
Kritiek en verzet
Een meerderheid in de Tweede Kamer is vóór meer gaswinning op de Noordzee om de leveringszekerheid van gas te waarborgen, maar er is ook kritiek.
Greenpeace heeft regelmatig actiegevoerd op de boorlocatie en ook de burgemeesters van Schiermonnikoog en het Duitse Borkum verzetten zich tegen de gaswinning. De oplevering van NO5-A werd maanden opgehouden vanwege rechtszaken, aangespannen door milieuorganisaties. Het laatste woord van de rechter over het project moet nog worden uitgesproken.
