Het begon met de beste intenties, vertelt het Bedumse gemeenteraadslid Rolf van Bruggen (Hogeland Lokaal Centraal). In zijn gemeente moest een permanent asielzoekerscentrum (azc) komen. Andere kernen in Het Hogeland leverden al een bijdrage: Uithuizen en Winsum hebben al een azc, Warffum is zwaar getroffen door de gaswinning.
Dus opperde Van Bruggen afgelopen zomer tijdens een openbare bijeenkomst om zijn eigen dorp, Bedum, mee te nemen in een onderzoek naar geschikte locaties voor azc’s. “Ik zie een gezonde kern met veel maatschappelijke betrokkenheid, dus waarom zouden wij niet ons steentje bij kunnen dragen?”
Dat heeft Van Bruggen geweten. Sinds die opmerking wordt het raadslid bestookt met opmerkingen, zowel online als in de ‘echte wereld’. De strekking: waarom zorg jij ervoor dat er honderden asielzoekers naar ons dorp komen? “Terwijl ik dat besluit helemaal niet genomen heb, dat heeft het college gedaan”, zegt Van Bruggen. “Maar die feiten doen er niet toe, ik word door een deel van de bevolking gezien als de grote boeman.”
Fysiek geweld
Dat vindt het raadslid op zich geen probleem. “Democratie betekent soms ook dat je dingen besluit die mensen niet willen, maar die wel nodig zijn. Ik ben er ook van overtuigd dat veel mensen hier achter de komst van een azc staan, maar dat je de luide tegenstanders veel meer hoort.”
Dat de verwijten overgingen in intimidatie en zelfs fysiek geweld, is natuurlijk wél een probleem. Dat vinden ook de politie en de burgemeester. Van Bruggen krijgt sinds het geweldsincident politiebeveiliging. “Ik vind dat je als raadslid zonder angst je werk moet kunnen doen, daarom wil ik hier aandacht voor vragen.”
Hevige protesten op meerdere plekken
De laatste jaren zijn er op diverse plekken in het land hevige protesten tegen de komst van azc’s geweest, met wisselende uitkomsten. Zo werd het gemeentehuis in Sint-Michielsgestel bekogeld met tientallen eieren, rookfakkels en zwaar vuurwerk, vanwege de aangekondigde komst van een azc in Berlicum. De gemeenteraad besloot na de protesten voorlopig te stoppen met de plannen voor een azc.
Eind vorig jaar werden in het Gelderse ‘s-Heerenberg (gemeente Montferland) raadsleden bekogeld met vuurwerk, naar aanleiding van de mogelijke komst van een azc in Didam. Vooralsnog gaan de plannen in de Gelderse gemeente door, wel kunnen inwoners nog meepraten over hoe en waar de asielzoekers precies opgevangen gaan worden. In Albergen opende een azc eind september de deuren na jaren van protesten en rechtszaken.
‘Nog nooit met zoveel gemeenten in gesprek geweest’
Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) zegt weerstand bij de komst van een nieuwe locatie “regelmatig” tegen te komen. “Als een azc er eenmaal staat, gaat het meestal wel goed. We maken zelfs mee dat de buurt het jammer vindt als een azc de deuren sluit.”
De organisatie zegt dankzij de spreidingswet, die de opvang van asielzoekers beter over het land verdeelt, nog nooit met zoveel gemeenten in gesprek te zijn geweest over plannen voor asielopvang. 160 meer dan voorheen. “In feite is elke gemeente nu aan zet om hun bijdrage, zoals die met de provincies is afgesproken, met onze hulp voor elkaar te krijgen.”
Agressie, intimidatie en geweld
Belangenverenigingen van wethouders en raadsleden zien dat hun leden vaker te maken krijgen met geweld en intimidatie, vaak rond ‘gevoelige thema’s’. De komst van mogelijke azc’s is er daar volgens hen zeker één van.
Hanneke Willemstein, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden: “Het gaat om een landelijke opgave, die gemeenten moeten oplossen. Raadsleden staan het dichtst bij de burger en krijgen direct de kritiek te horen vanuit de samenleving. En dat gaat er soms heftig aan toe. Mensen moeten zonder last en ruggespraak hun werk blijven doen, in veiligheid. Dat staat hierdoor wel onder druk.”
Een op de drie raadsleden heeft sinds 2021 met enige vorm van agressie, intimidatie of geweld te maken gehad, blijkt uit recent onderzoek. Dat raadsleden politiebeveiliging moeten krijgen, zoals het Groningse raadslid Van Bruggen, is volgens de onderzoekers relatief uniek; dat gebeurt bij 13 procent van de mensen die incidenten hebben meegemaakt.
Extra raadsvergadering en nieuw protest
Het Bedumse raadslid Van Bruggen zegt niet voor de druk te zullen zwichten. Vanavond staat er een ingelaste raadsvergadering over het onderwerp op de agenda. Daar valt geen besluit over de komst van het azc, dat gebeurt naar verwachting pas in het najaar. De tegenstanders hebben wel een nieuwe demonstratie aangekondigd, voorafgaand aan de vergadering.
Ondertussen heeft Van Bruggen al “meer dan duizend” steunbetuigingen ontvangen. Die komen uit heel het land, tot het ministerie van Binnenlandse Zaken aan toe, maar toch vooral uit zijn eigen Bedum. “Hol kop d’r veur”, schrijft iemand hem in het Gronings. Van Bruggen: “En dat blijf ik doen.”
