Bij de geweldsuitbarsting in het westen van Syrië zijn in enkele dagen tijd naar verluidt meer dan duizend doden gevallen. Er gaan berichten rond over tientallen standrechtelijke executies van burgers en militanten.
Midden-Oostendeskundige Kawa Hassan van de Amerikaanse denktank Stimson vreest voor een nieuw hoofdstuk in de veertien jaar durende burgeroorlog. Want hoeveel geweld zullen de nieuwe machthebbers in het land gebruiken om tegenstanders te verslaan? “De situatie loopt uit de hand.”
Het geweld begon toen voormalige militairen uit het leger van de verdreven dictator Assad de wapens oppakten tegen de nieuwe machthebbers. Afgelopen donderdag voerden zij een grootschalige aanval uit op ordetroepen van interim-president Ahmad al-Sharaa.
De gewapende groepering noemt zichzelf de Militaire Raad voor de Bevrijding van Syrië (MRBS). Hun leider is een voormalige generaal, Gaith Dalah, die naar eigen zeggen ‘het land wil bevrijden’. “Maar hij is gewoon een moordenaar uit de vierde legerdivisie van Assad”, zegt Hassan. De VS heeft sancties ingesteld tegen Dalah vanwege de beruchte gifgasaanval in Ghouta in 2014, waarbij naar schatting 1400 burgers werden gedood.
Tegenoffensief
Na de aanval door MBRS van donderdag heeft Al-Sharaa een tegenoffensief gelanceerd. “Jullie hebben alle Syriërs aangevallen,” zei de interim-president vrijdag, “door de mensen te treffen die Syrië beschermen, ziekenhuizen te bestormen en onschuldigen te terroriseren”. Hij kondigde aan dat “de restanten van het gevallen regime” zullen worden opgejaagd en stelde dat “criminelen een eerlijke rechtszaak” zullen krijgen.
Vandaag noemt Al-Sharaa het geweld “een van de uitdagingen die al werd verwacht” door de nieuwe machthebbers. Zijn troepen wisten in december met betrekkelijk weinig tegenstand de troepen van Assad te verslaan, maar aanhangers van de oud-dictator zijn er nog steeds in het land.
Kuststeden Latakia, Tartous en een aantal omliggende dorpen zijn nu ingenomen door militairen en gewapende groeperingen die loyaal zijn aan Al-Sharaa. Er is een avondklok ingesteld vanwege een klopjacht op MBRS-strijders. Toegangswegen zijn afgesloten.
‘Moordpartijen’
Volgens ooggetuigen hebben milities die verbonden zijn aan het huidige regime op grote schaal moordpartijen begaan. Er zijn echter niet of nauwelijks onafhankelijke journalisten in het gebied om deze informatie te controleren.
De gemelde slachtoffers zijn alawieten, de minderheid waartoe ook Assad ook behoort. Duizenden van hen zijn gevlucht uit vrees voor nieuwe wraakacties. Er wordt nog hard gevochten tussen MRBS en de lappendeken aan strijdkrachten die de interim-president steunen.
In deze video van vrijdag zie je hoe de strijd verloopt:
Een gevluchte inwoner van de stad Baniyas zegt tegen persbureau AP dat er lichamen op straat lagen. “Het was heel erg”, zei de 57-jarige Ali Sheha. Volgens hem zijn zeker twintig buurtbewoners gedood, sommigen in hun winkel of huis.
Hij beweert dat aan ten minste één persoon om een identiteitsbewijs werd gevraagd om te controleren welke religie diegene had, voordat deze persoon werd gedood. Ook zou er sprake zijn geweest van plundering en diefstal.
In Latakia werd een lichaam achter een auto aan door de straten gesleept, zo heeft de BBC vastgesteld aan hand van twee video’s op sociale media.
Volgens het in Engeland gevestigde Syrische Observatorium voor de Mensenrechten (SHOR) zijn enkele honderden burgers gedood, al zijn ook deze cijfers onbevestigd. Een anonieme regeringsbron spreekt tegenover Syrische staatsmedia van “individuele overtredingen”. Het is onduidelijk wat daarmee precies wordt bedoeld en of het regime er iets tegen heeft gedaan.
Er moet een zo snel mogelijk een VN-onderzoekscommissie komen om vast te stellen wat er is gebeurd, zegt Hassan. Volgens hem is al wel duidelijk dat leiders die gelieerd zijn aan de regering-Al-Sharaa in opruiende video’s hun achterban aanspoorden tot geweld tegen alawieten.
“Zelfs het hoofd van de geheime dienst en ministerie van Defensie hebben mensen opgeroepen naar het kustgebied te gaan. Ook hebben pro-regimedemonstranten live op tv gezegd: Syrië is soennitisch en blijft dat de komende duizend jaar.”
Buitenlandse jihadisten
Al-Sharaa staat aan het hoofd van de soennitische groepering Hayat Tahrir al-Sham (HTS), een militie die is voortgekomen uit terreurbeweging al-Qaida. Al-Sharaa presenteert zichzelf als gematigd tegenover de internationale gemeenschap.
Bij zijn aantreden als interim-president, eind januari, werd gehoopt dat hij de vele bevolkingsgroepen van Syrië kon verenigen, al waren er ook zorgen wat dat zou betekenen voor minderheden in het land, zoals Koerden, druzen, christenen en sjiieten. Volgens Hassan is de verdeeldheid onder Al-Sharaas overgangsregering juist gegroeid.
“De afgelopen drie maanden waren er al meer liquidaties, die altijd werden toegeschreven aan individuen. De meeste moordpartijen lijken te worden uitgevoerd door buitenlandse jihadisten, vooral uit Oezbekistan en Tsjetsjenië. Ik vraag me af of het regime alle gewapende groeperingen wel onder controle heeft.”
Hasan hoopt dat Europese en Arabische landen druk uitoefenen op Al-Sharaa om op te treden tegen manschappen die executies hebben uitgevoerd. Hij denkt dat er ook meer internationale druk nodig is om de interim-regering representatief te maken voor alle bevolkingsgroepen van Syrië.
