De voormalige Filipijnse president Duterte is niet fysiek in de rechtbank verschenen bij de eerste hoorzitting in zijn zaak bij het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag. Duterte volgde de korte zitting via een videoverbinding.
“Hij heeft een lange reis met een aanzienlijk tijdsverschil achter de rug”, zei rechter Iulia Motoc. De 79-jarige Duterte werd deze week op het vliegveld van Manilla opgepakt toen hij uit Hongkong terugkeerde. Hij werd met een vliegtuig naar Nederland gebracht, waar hij werd overgebracht naar het detentiecentrum in Scheveningen.
Dutertes advocaat stelt dat zijn cliënt is ontvoerd. “Voor advocaten is het buitengerechtelijke uitlevering. Voor minder juridische geesten is het pure en simpele ontvoering.” Hij noemt de arrestatie een “politieke afrekening”.
Volgens de advocaat kampt Duterte met medische problemen, waardoor hij niet kan bijdragen aan de hoorzitting. Iulia Motoc zegt echter dat de rechtbankarts Duterte “volledig mentaal bewust en fit” heeft verklaard.
Misdaden tegen menselijkheid
Duterte wordt verdacht van misdaden tegen de menselijkheid. Onder zijn bewind werden duizenden drugsdealers en drugsverslaafden gedood, vaak zonder enige vorm van proces.
Al tijdens zijn verkiezingscampagne in 2016 beloofde Duterte “een bloedbad” waarbij 100.000 drugscriminelen en drugsverslaafden zouden omkomen. “Vergeet die wetten over mensenrechten”, betoogde hij. “Al die dealers, rovers en luilakken moeten aan de bak, want ik ga jullie doden.”
Precieze cijfers over het aantal slachtoffers zijn er niet. De overheid hield het bij Durtetes vertrek in 2022 op meer dan zesduizend. Onderzoeksjournalisten gaan ervan uit dat het zeker het dubbele is.
43 moorden
In de hoorzitting van een half uur kreeg Duterte nogmaals te horen wat zijn rechten zijn en van welke misdaden hij wordt verdacht.
Het strafhof richt zich op een beperkt aantal incidenten om de bewijsvoering te vergemakkelijken. Het gaat om 19 moorden tussen 2011 en 2016, toen Duterte burgemeester was van Davao City, en 24 moorden die plaatsvonden tussen 2016 en 2019, tijdens zijn presidentschap.
Duterte, gekleed in een jasje met stropdas, luisterde naar de zitting via een koptelefoon, vaak met zijn ogen gesloten. Hij hoefde geen verklaring af te leggen en sprak alleen om zijn naam en geboortedatum en -plaats te bevestigen.
Aanhangers en tegenstanders
Buiten bij het ICC hadden zich tientallen mensen verzameld. Aanhangers van de oud-president hadden Filipijnse vlaggen bij zich en spandoeken met teksten als “Send him back” en “Hero”. “Door alle drugsverslaafden durfden mensen de straat niet meer op. Hij zorgde ervoor dat kinderen weer buiten konden spelen,” zei een van de aanwezigen tegen persbureau ANP.
Een paar meter verderop stonden tientallen tegenstanders van Duterte. Zij wezen op de minderjarige slachtoffers die om het leven kwamen doordat ze in vuurgevechten terechtkwamen. “Het is heel belangrijk dat Duterte berecht wordt voor zijn bloedige regime en daar niet mee wegkomt”, zei een van de betogers.
Op 23 september is een hoorzitting gepland om vast te stellen of er voldoende bewijs is om de zaak tegen Duterte voor de rechter te brengen. De zaak kan jaren duren. Duterte kan een levenslange gevangenisstraf krijgen.
