Niet werken naast een collega, maar naast de wasmachine en geen praatje bij de koffie-automaat maar via Teams: op allerlei manieren zette corona vijf jaar geleden het leven op zijn kop. Veel keerde terug naar normaal, maar thuiswerken bleef. Toen moest het plotsklaps vanwege de lockdown, nu is het beeld: veel mensen die thuis kunnen werken, doen dat nog altijd, in elk geval voor een deel.
Vijf jaar geleden snakte Michael Plet (42) naar contact met collega’s. Hij werkte opeens volledig thuis, destijds als IT-engineer bij Rabobank. Ook thuis waren zijn vrouw en drie kinderen. Dagelijks zat hij aan het bureau in het washok. Ook toen er weer meer kon, werkte hij veel thuis. Destijds miste hij het om collega’s fysiek te zien, nu ziet hij vooral voordelen.
“Heel eerlijk, ik werk nu liever thuis”, zegt Plet vanuit zijn was- en werkhok in Almere. Inmiddels werkt hij voor ProRail, twee dagen vanuit huis en twee dagen verplicht op kantoor. “Ik heb thuis meer focus. Het kantoor is echt een sociale plek geworden: ik heb er vooral meetings. Het is niet zoals voor covid, toen het altijd een productieve plek was. Wel is het soms lekker snel schakelen met collega’s.”
Pauzes
De focus ziet Plet als belangrijkste thuiswerkvoordeel. En tegelijk ook als grootste nadeel. “Je kan altijd doorgaan, want je bent zoveel productiever. Bij mijn vorige werkgever leerde ik dat je ook meetings buiten kan doen, even je huis uit. En in ieder geval lekker pauze moet nemen. Ik moet mijzelf hier soms echt toe dwingen, vandaag heb ik ook weer een pauze geskipt.”
We bezochten Michael Plet vijf jaar geleden toen hij begon met thuiswerken:
Corona heeft zijn sporen achtergelaten in zijn gezin: zijn vrouw kreeg long covid. “Toen zij ziek werd, bleek thuiswerken een blessing. Ik kon haar in de gaten houden, voor haar zorgen. Zij werkt door haar ziekte niet meer, het is daarom nog steeds fijn dat ik er vaker ben. Je zag het ook bij collega’s die in die tijd kinderen kregen: zij namen geen verlof want het werd makkelijker gecombineerd.”
Voor veel mensen is thuiswerken in zekere zin een zege geweest, zegt Maral Darouei, assistent professor en onderzoeker aan de Vrije Universiteit Amsterdam, die nieuwe manieren van werken en leiderschap onderzoekt. Zij schreef nog voor corona een proefschrift over thuiswerken. “Het gebeurde, maar mondjesmaat. Het was echt een uitzondering, waar je vaak een goede reden voor nodig had.”
Kantoortuinprikkels
Toen kwam de pandemie. “Eerst werden kantoormedewerkers niet op kantoor verwacht, dan heb ik het niet over sectoren als de zorg. Organisaties konden toen niet anders. Toen de wereld weer een beetje open ging, was thuiswerken alsnog genormaliseerd. Mensen hadden ervaren hoe het was en wilden het blijven doen. Een mooie les uit die tijd”, zegt Darouei.
De scheidslijn tussen werk en privé vervaagde aanvankelijk flink, met regelmatig twee thuiswerkende ouders en kinderen die thuis les volgden. Nog steeds is die scheidslijn diffuser voor thuiswerkers. Het is juist iets dat ze omarmen, zegt Darouei. die wijst op onderzoeken waaruit blijkt dat thuiswerken de productiviteit verhoogt.
Thuiswerken bracht ook een ander voordeel: meer inclusiviteit. “Wie niet tegen de prikkels kan van de kantoortuin, ervaart veel meer mogelijkheden vanuit huis”, zegt Tjerk Feitsma van de Neurodiversity Foundation, gericht op mensen met bijvoorbeeld autisme of AD(H)D. “Zij hebben vaak meer focus nodig dan neurotypische mensen. Dan is het onhandig als iedereen alsmaar langsloopt en wil kletsen.”
In vacatureteksten gaat het nu vaker over thuiswerken, blijkt uit cijfers van Randstad:
Aan de lopende band hoort Feitsma sinds de pandemie, dat mensen die moeite hebben met alle prikkels, nu wél kunnen werken.
Volgens hem werken ze wel vaak in deeltijd, bijvoorbeeld 16 uur per week. “Het wil dus niet zeggen dat mensen ook voldoende geld verdienen. Maar de thuiswerk-optie maakt participatie eerder mogelijk dan dat het mensen ontmoedigt.”
Mantelzorg
Thuiswerken geeft daarnaast mensen die zorgen voor naasten meer flexibiliteit en autonomie, zegt belangenclub MantelzorgNL. “Het wegvallen van reistijd geeft extra ruimte in de dag, wat kan helpen om zorg en werk beter te verdelen”, aldus woordvoerder Felice Postma.
Maar de voordelen die thuiswerken biedt voor mensen met een beperking of chronische ziekte, moeten niet al excuus worden gebruikt, vindt belangenorganisatie Iederin. Toegankelijkheid van het openbaar vervoer en van kantoren blijft belangrijk.
Het is ook geen totaaloplossing voor mantelzorgers. “Thuiswerken kan juist ook een extra belasting zijn, vooral wanneer zorg thuis plaatsvindt, wat de druk aanzienlijk verhoogt. Ook kan het gebrek aan contact met collega’s leiden tot een gevoel van isolatie. Niet iedereen heeft bovendien een geschikte thuiswerkplek of voldoende structuur om werk en zorgtaken goed gescheiden te houden”, zegt Postma.
Darouei is het daar mee eens. “Thuiswerk is geweldig, mits het goed wordt begeleid. Leidinggevenden moeten altijd het gesprek aangaan over verwachtingen en hoe het thuiswerken eruit ziet. Geef werknemers richtlijnen. Online werken is echt anders. Dat moet je niet alleen accepteren maar ook faciliteren.”
