In de Tweede Kamer zijn vandaag voor het eerst beelden getoond van de nachtelijke Nederlandse luchtaanval op Hawija in 2015, waarbij meer dan zeventig burgers omkwamen. Ook de schade de volgende ochtend vroeg aan het gebied rond de autobommenfabriek van IS in de Noord-Iraakse stad was te zien.
Zichtbaar op de korrelige beelden van ’s morgens vroeg, gefilmd vanuit F-16’s, is een soort maanlandschap rond een grote krater op de plaats waar eerst de fabriek stond:
Van de gebouwen direct daaromheen is uitsluitend puin over. Op wegen daar weer naast is er druk verkeer van mensen die gewoon naar hun werk gaan. Van de aanval zelf is een enorme explosie en daarna vooral veel rook te zien.
Onverwacht hevige klap
Commandant der Strijdkrachten Onno Eichelsheim erkende bij de presentatie van de beelden dat op dat moment al helder was dat “er meer schade was dan verwacht. Want die verwachting was dat die zich zou beperken tot het gebouw zelf en het terrein binnen de omheining daar omheen.”
Toch heeft de voor de aanval verantwoordelijke commandant in zijn rapport niet gemeld dat er de mogelijkheid was van burgerslachtoffers. Telefonisch heeft hij daar wel over gesproken, benadrukte Eichelsheim. Achteraf bleek dat de onverwacht hevige klap kon ontstaan doordat er veel explosieven op het terrein waren opgeslagen.
Op 150 meter afstand lag een woonwijk. Amerikaanse analisten concludeerden al snel dat er tientallen woningen in die wijk waren vernietigd.
‘Niet relevant’
Van de beelden kort na zonsopgang hield Defensie lang vol dat ze niet meer bestonden. Tijdens het onderzoek van de commissie-Sorgdrager, die afgelopen januari rapport uitbracht, stelde het ministerie dat de beelden waren vernietigd, omdat ze “niet relevant” zouden zijn.
Na een artikel in de Volkskrant over de verdwenen beelden doken ze recent toch op. De commissie-Sorgdrager concludeerde na het bekijken van de beelden dat de verantwoordelijke commandant niet eerlijk was geweest toen hij zei niet te hebben kunnen zien dat er woonwijken in Hawija zwaar waren getroffen.
Onderzoek naar commandant
Minister Brekelmans van Defensie besloot daarop vorige week het handelen van deze commandant te laten onderzoeken. Ook beloofde hij de ontdekte beelden openbaar te maken, zoals de onderzoekscommissie had gevraagd. Dat gebeurde dus vandaag in de Tweede Kamer.
Er komt ook een onafhankelijk onderzoek naar de vraag hoe het kon gebeuren dat de Nederlandse beelden van de schade zo lang als verloren werden beschouwd, terwijl dat in werkelijkheid niet het geval was.
