De patiëntveiligheid in ziekenhuizen staat steeds meer onder druk doordat de uitwisseling van medische gegevens vaak onmogelijk is. Dat komt naar voren in een enquête van de Federatie Medisch Specialisten (FMS) onder 1100 artsen.
Vrijwel alle medisch-specialisten (97 procent) zeggen dat patiënten risico’s lopen omdat de elektronische patiëntendossiers van ziekenhuizen, huisartsen en soms zelfs van verschillende afdelingen binnen hetzelfde ziekenhuis niet met elkaar communiceren. 300 van hen zeggen die risico’s dagelijks terug te zien.
Vijf jaar geleden bleek uit soortgelijk onderzoek dat 80 procent van de ondervraagde medisch-specialisten vreesde voor de patiëntveiligheid. Ook een verontrustend cijfer, maar beduidend lager dan in de huidige enquête.
‘Bijna hartstilstand’
Het gaat volgens de artsen geregeld mis bij het voorschrijven van medicatie. Specialisten weten vanwege de gebrekkige gegevensuitwisseling niet dat een patiënt bijvoorbeeld een allergie heeft waardoor bepaalde middelen gevaarlijk zijn.
Voor Marion Handman was het afgelopen zomer kantje boord. Ze liet bloed prikken in het ziekenhuis waarna haar wondje werd ontsmet met alcohol. “Maar ik ben allergisch voor alcohol. Dat staat in mijn dossier. Ik had nadrukkelijk aangevinkt dat deze info gedeeld moet worden. Maar de techniek bleek tekort te schieten.”
Haar ademhaling kwam bijna tot stilstand. “Gelukkig had ik zelf medicatie bij me. Maar dat gaat via de maag en het duurde even voordat het aansloeg. Het scheelde weinig of ze moesten me reanimeren vanwege een hartstilstand.”
Haast geboden
Volgens Iris Verberk, internist-nefroloog en bestuurslid bij FMS, zullen de risico’s op dit soort fouten alleen maar toenemen als er niets verandert. Ze wijst op de dubbele vergrijzing die nu gaande is. Mensen worden ouder én leven langer dan voorheen, maar niet per se gezonder. Ze zullen zelfs vaker tegelijkertijd meer ziekten hebben. “Dat betekent dat ze méér verschillende artsen nodig hebben. Informatie uitwisselen tussen artsen zal alleen maar crucialer worden en vaker voorkomen.”
Een andere ontwikkeling die de risico’s, met de huidige kwaliteit van de digitale patiëntengegevensuitwisseling, voor patiënten groter kan maken is de trend dat patiënten in meerdere ziekenhuizen tegelijkertijd worden behandeld. Dat vergroot het aantal momenten dat gegevens tussen artsen moeten worden gedeeld.
“De patiëntengegevens die we krijgen moeten dus compleet worden, en snel”, zegt Verberk. “We hebben de afgelopen jaren diverse afspraken onderling en met de minister gemaakt om die informatie compleet beschikbaar te krijgen. Maar er is sindsdien niets verbeterd, integendeel.”
De medisch-specialisten eisen daarom actie van zorgminister Fleur Agema. Ze willen dat haar ministerie de regie neemt om de knelpunten op te lossen.
Hels karwei
Het probleem is echter dat er wel heel veel knelpunten zijn. In 2011 sneuvelde het plan voor één landelijk elektronisch patiëntendossier in de Eerste Kamer vanwege zorgen over de privacy. Sindsdien hebben de ruim zeventig ziekenhuizen, de vele verpleeghuizen en duizenden huisartsen hun eigen digitale systemen, die weer niet op elkaar aansluiten omdat ze verschillende ICT-leveranciers hebben.
Al die verschillende koninkrijkjes moeten digitaal met elkaar in verbinding komen zodat elke arts waar dan ook in het land voor elke patiënt met een paar muisklikken alle noodzakelijk informatie krijgt. Een hels karwei.
Maar dat er de afgelopen jaren niets is gebeurd, spreekt de woordvoerder van het ministerie tegen.
Zo is er inmiddels een online portal voor burgers om toestemming te geven voor het inzien hun medische gegevens. Ook is er een overkoepelend inlogsysteem voor zorgverleners gebouwd en loopt er een pilot om bijvoorbeeld röntgenfoto’s en MRI-scans voor elke gemachtigde arts beschikbaar te krijgen. Daarnaast is een wetsvoorstel in voorbereiding om het snel digitaal uitwisselen van patiëntengegevens in noodsituaties mogelijk te maken.
“Er worden continu stapjes genomen om beleid naar de praktijk te brengen”, aldus de woordvoerder. “Daar heeft het ministerie ook hard de hulp van het zorgveld en zorg-ICT-leveranciers bij nodig.”
‘Bal bij de minister’
De medische specialisten roepen echter op om meer vaart te maken. Op deze manier gaat het jaren duren voordat alle patiëntengegevens toegankelijk worden, terwijl de risico’s voor patiënten nu spelen. Want ondanks de genoemde resultaten zien ze in de praktijk geen verandering.
“De plannen liggen al een tijd klaar. Met andere woorden, de bal ligt op de stip te wachten op het ministerie om hem in het doel te schieten”, aldus Verberk. “Over vijf jaar is het echt niet meer uit te leggen als er wederom niet veel in de praktijk is veranderd.”
De Federatie Medisch Specialisten wil dat het ministerie een kwartiermaker aanstelt die desnoods ook alle zorgaanbieders en ICT-leveranciers kan dwingen de afspraken na te komen.
