Door de asielopvang steeds in de crisissfeer aan te pakken, maakt de overheid onnodige hoge kosten en ontstaat “bestuurlijke en maatschappelijke onrust”. De samenwerking tussen het rijk en de medeoverheden komt zo “onnodig onder hoogspanning te staan”. Dat stellen twee belangrijke adviesraden van de overheid: de Adviesraad Migratie (AM) en de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB).
In het ongevraagde advies uiten ze zorgen over de houdbaarheid van het asielopvangstelsel en een aantal voornemens van het kabinet, waaronder het intrekken van de Spreidingswet. Andere instanties uitten eerder al kritiek op het voornemen van het kabinet om deze wet in te trekken, waaronder het COA en de VNG.
De adviesraden zien asielopvang als een “normale maatschappelijke opgave die aan de hand van principes van goed openbaar bestuur kan worden georganiseerd”. Anders gezegd: de asielopvang moet structureler worden geregeld dan de afgelopen jaren.
De AM en ROB doen vijf voorstellen die daarvoor zouden moeten zorgen en die ook nog eens tot een besparing van ongeveer een miljard euro zouden moeten leiden.
Dure noodopvang
Zo moeten met gemeenten heldere afspraken worden gemaakt over de verdeling van asielzoekers en moeten de gemeenten ook voldoende geld krijgen voor de opvang. Het beleid zou erop gericht moeten zijn om dure (crisis)noodopvang te vervangen door reguliere opvangplekken.
De adviesorganen roepen ook op om de asielopvang samen met medeoverheden en uitvoeringsorganisaties te organiseren. Die tonen zich regelmatig kritisch over het gebrek aan samenwerking en overleg met het ministerie van Asiel en Migratie.
Ook zijn de adviesraden kritisch over de ‘doorstroomlocaties’, die de overvolle asielzoekerscentra moeten ontlasten en waar asielzoekers met een verblijfsstatus moeten verblijven tot zij een reguliere woning hebben.
Bestuurlijke wrijving
“Het is op zich zelf begrijpelijk dat naar alternatieve huisvestingsvormen gezocht wordt om het asielopvangstelsel te ontlasten”, schrijven de adviesorganen. Maar zonder verdeling gaat volgens hen “dezelfde bestuurlijke wrijving” ontstaan als bij de de reguliere asielopvang in de afgelopen jaren. “Het idee dat voor doorstroomlocaties op vrijwillige basis wel genoeg plekken beschikbaar komen, zonder solide financieel plan en heldere afspraken, is naïef.”
Tot slot zouden mensen die te maken krijgen met asielopvang in hun buurt daar beter bij betrokken moeten worden. “Wanneer burgers tijdig en zorgvuldig worden geïnformeerd en afspraken goed worden toegelicht en gemotiveerd, blijkt het bovendien vruchtbaar hen vervolgens te betrekken bij de vraag ‘hoe’ de asielopvang vorm te geven.”
Punten en komma’s
Het komt volgens een woordvoerder van de ROB vaker voor dat de adviesraad ongevraagd advies uitbrengt, maar het is niet de regel. “Meestal hangen we iets meer boven de materie.”
Minister Faber heeft zich tot nu toe niet veel aangetrokken van adviezen van adviesorganen en lagere overheden. Zo kraakte de Raad van State (RvS) de strengere asielwetten van Faber. Volgens de Raad van State (RvS) werd “niet aannemelijk gemaakt” dat de maatregelen zouden bijdragen aan het beperken van de instroom of een efficiëntere asielprocedure. Maar Faber liet weten alleen een paar “punten en komma’s te wijzigen” en het kabinet stemde uiteindelijk in met vrijwel ongewijzigde plannen.
