“Beste Gerard, het ligt niet aan de vrouwen.” Met deze tekst in een paginagrote advertentie in het AD richten de opstellers zich tot strafrechtadvocaat Gerard Spong. Ze doelen hier op uitspraken die Spong deed in de documentaire Blauwe Ballen en andere verkrachtingsmythes van Sunny Bergman.
In de documentaire zegt Spong dat er minder vrouwen verkracht zouden worden als ze zich weerbaarder zouden opstellen. Hij zegt dat “vrouwen zich toch snel laten verkrachten. Ze geven gauw hun verzet op. Ik heb het idee dat een goed weerbare vrouw het aantal verkrachtingen drastisch zal doen afnemen.”
De qr-code in de krantenadvertentie verwijst naar een online pagina van de initiatiefnemers die de advertentie hebben gefinancierd met ruim 1400 donaties.
Ze noemen de uitspraken van Spong “de ultieme vorm van victim blaming”. Hiermee wordt de schuld gelegd bij het slachtoffer en niet bij de dader. “Dit soort uitspraken zijn zeer schadelijk voor slachtoffers van seksueel geweld. Niet vrouwen zouden zich nog meer moeten wapenen en ‘voorbereiden’ (dat doen ze namelijk al eeuwen), maar mannen hebben de verantwoordelijkheid na te denken over consent zodra ze seksuele interactie willen met een ander”, schrijven ze.
Niks geleerd?
Marieke van der Sanden, consulent seksuele gezondheid, is een van de initiatiefnemers van de advertentie. “Ik was met stomheid geslagen door de uitspraken van Spong”, zegt ze. De aanleiding is Spong, maar de advertentie is gericht op heel Nederland, zegt ze. “En ook om alle slachtoffers een hart onder de riem te steken, die dit als een stomp in de maag hebben ervaren.”
De initiatiefnemers lieten zich voor hun advertentie ook inspireren door een eerdere advertentie in dezelfde krant. Drie jaar geleden richtten Talpa-medewerksters zich tot John de Mol naar aanleiding van zijn reactie op de misstanden bij het programma The Voice of Holland. Toen beklaagde De Mol zich dat “vrouwen niet snel melding maken van dit soort zaken. Vrouwen hebben kennelijk een soort schaamte. Ik weet niet wat het is.” De Talpa-medewerksters reageerden daarop dat het gedrag van vrouwen niet het probleem is. “En ook niet de oplossing.”
Bij het zien van de uitspraken van Spong moest Van der Sanden aan die advertentie denken, zegt ze. “Ik dacht: hebben we nou nog niks geleerd? Er zijn nu ook misschien mensen die denken: ‘hij is advocaat, hij weet misschien wel waar hij het over heeft.’ Dit is echt zo schadelijk voor alle slachtoffers van seksueel geweld.”
Stop victim blaming
De suggestie dat vrouwen zich makkelijk laten verkrachten impliceert ook dat het een soort bewuste keuze is, zegt Van der Sanden. “Terwijl we weten dat de meeste slachtoffers van verkrachting, zo’n 50 tot 70 procent, bevriest in zo’n situatie. Dat is geen bewuste keuze, maar gewoon het overlevingsmechanisme dat het overneemt. Dat maakt dat je levend uit de situatie komt. Het lichaam probeert te overleven en het zegt niets over weerbaarheid.”
Van der Sanden hoopt met de advertentie te bereiken dat mensen meer gaan praten over consent (wederzijdse instemming) en de documentaire van Sunny Bergman gaan bekijken. “Het zet aan tot nadenken over onze eigen rol binnen seksueel geweld. Misschien zijn wij ook wel eens onbewust over een grens gegaan.” En ten slotte wil ze met het initiatief nogmaals oproepen dat victim blaming stopt. “Wees daar alert op, bij jezelf en ook de ander.”
De NOS heeft Gerard Spong ook gevraagd om een reactie, maar hij heeft nog niet gereageerd. Tegen het AD zegt hij dat hij er op een later moment op terug wil komen.
