Jarenlang was het verboden terrein, maar dit weekend was het landschapskunstwerk Broken Circle/Sprial Hill bij Emmen weer even onder begeleiding te bezoeken. Zaterdag en zondag waren er voor liefhebbers busexcursies naar de voormalige zandafgraving waar het kunstwerk meer dan een halve eeuw geleden werd aangelegd.
Bezoekers worden via een spiraalvormig pad geleid naar de top van Spiral Hill, waarvandaan Broken Circle beneden goed te zien is, een aangelegde landtong met een zwerfkei uit de ijstijd erop, gelegen naast een rond aangelegde zijarm van het meertje. De hele combinatie werd recent uitgeroepen tot provinciaal monument, een landelijke aanvraag is nog in behandeling.
De aanpassing in het landschap is het enige kunstwerk buiten de VS van Robert Smithson, een pionier in kunst op deze schaal. Het was in 1971 een van de eerste landschapskunstwerken in ons land. Voordat hij het kon afmaken kwam Smithson om het leven bij een verkenningsvlucht in Texas voor een nieuw project. Zijn vrouw voltooide het.
Onder water
Het kunstwerk was lang niet toegankelijk, omdat het werd aangelegd in een zandafgraving van de Zand- en Exploitatie Maatschappij Emmen. Ook nu is het nog privéterrein, maar er worden dit jaar wel weer excursies toegelaten. De eerste twee dit weekend waren uitverkocht.
“Dit is een iconisch werk binnen de land-art. Het was altijd al mijn wens om het met eigen ogen te zien. En nu kan het weer,” vertelt een man uit Utrecht tegen RTV Drenthe. “Indrukwekkend en veel groter dan je op foto’s kunt inschatten.”
Toch is het kunstwerk niet te zien zoals Smithson het ooit aanlegde: de landtong is door het stijgende grondwaterpeil in de afgraving onder water komen te liggen. Onderaan de heuvel is daardoor niets ervan te zien. Pas boven doemt toch de Broken Circle op onder de oppervlakte.
“Het uitzicht vanaf de Spiral Hill op de Broken Circle is geweldig. Je ziet zelfs vissen door het kunstwerk zwemmen,” zegt een bezoekster uit Wageningen over het heldere, groenblauwe water. “Als het water ooit zakt, komen we zeker nog een keer terug.”
Anne Reenders van beheerder Land Art Contempory legt uit dat het enige tijd geleden het tegenovergestelde juist nog het probleem was. “Een aantal jaren geleden was er juist een hele lage waterstand, waardoor de Broken Circle helemaal droog kwam te liggen. We gaan hem nu dus nog niet restaureren, eerst kijken wat het water gaat doen. Maar droogstaand of helemaal nat: onderhoud is nodig.”
De organisatie is van plan dit jaar nog veertien andere excursies naar het monument te maken, de eerstvolgende zijn in het weekend van 10 en 11 mei. Ook tijdens Open Monumentendag in september staan er reizen gepland.
De bezoekers dit weekend waren in ieder geval tevreden. “Kunst is niet iets voor wat je in een museum wegzet en dan een keer naar kijkt”, redeneerde een vrouw boven op het met gras begroeide kunstwerk. “Je moet er iets mee doen. Het is verweven met het leven.”
