Na bijna tien jaar onderhandelen is er een wereldwijd akkoord om de CO2-uitstoot van de scheepvaart te verminderen. In Londen hebben diplomaten een principeakkoord bereikt over een CO2-heffing bij de Internationale Maritieme Organisatie (IMO), een agentschap van de Verenigde Naties.
De milieucommissie van IMO sprak af dat heffing voor de scheepvaart in oktober officieel wordt aangenomen. De regels worden van kracht per 1 januari 2028.
De voorgestelde heffing op kooldioxide-uitstoot van schepen is een compromis. De heffing geldt niet voor alle uitstoot. Dat was de wens van onder meer de laaggelegen eilandstaten in de Grote Oceaan. In de uiteindelijke plannen betalen reders alleen voor uitstoot boven een bepaalde norm.
De heffing moet jaarlijks een kleine 9 miljard euro opbrengen, die weer kan worden gebruikt voor verduurzaming. Ontwikkelingslanden worden daarbij ontzien. De plannen raken vrijwel alle commerciële scheepvaart.
VS weggelopen
Voor sommige landen gaan de regels juist te ver. Hoewel de IMO besluiten doorgaans unaniem neemt, moest er nu worden gestemd. Met name olieproducerende landen als Saudi-Arabië stemden tegen. Uiteindelijk was er een ruime meerderheid voor de heffing. Ook de Europese Unie heeft voorgestemd.
De Verenigde Staten zijn eerder al weggelopen bij de onderhandelingen. Volgens het land benadeelt een heffing Amerikaanse bedrijven. De VS dreigde met tegenmaatregelen voor het geval de plannen toch werden aangenomen. Het is onduidelijk of die er nu komen en zo ja, hoe ze eruit gaan zien.
Niet acceptabel
De Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KNVR) is tevreden, al ziet de belangenorganisatie ook zwakke plekken in de regeling. “We hadden liever een mondiale heffing op de uitstoot van broeikasgassen of brandstof gezien, in combinatie met een brandstofstandaard, maar dat leek bij een aantal grote IMO-lidstaten niet acceptabel”, zegt klimaatadviseur Nick Lurkin van de KNVR.
Internationale onderhandelingen, zeker over milieu en klimaat, verlopen het laatste jaar moeizaam. Het was dan ook verre van zeker dat de IMO een akkoord zou bereiken, hoewel over dit onderwerp al lange tijd wordt gesproken.
Grote stap
De scheepvaart is verantwoordelijk voor zo’n 3 procent van de mondiale CO2-uitstoot. In de Europese Unie valt scheepvaart sinds 2024 al onder het emissiehandelssysteem ETS, maar in de meeste regio’s geldt er nog geen klimaatbeleid.
Het akkoord is dus een grote stap voor de scheepvaart, een sector die in 2050 CO2-neutraal wil zijn. Critici wijzen er wel op dat deze maatregelen nog altijd weinig zijn om de doelen te halen. Al klinken er ook opgetogen reacties dat er überhaupt een akkoord is bereikt, ondanks de dreiging van de VS.
De nieuwe maatregelen moeten reders stimuleren om alternatieve brandstoffen te gaan gebruiken, zoals waterstof of methanol. Die vormen nu nog een marginaal deel van het brandstofverbruik in de scheepvaart. Ze zijn duurder dan stookolie en het gebruik betekent dat schepen vaker moeten tanken, omdat ze per liter minder energie bevatten.
