Het was misschien wel het belangrijkste strijdtoneel van zijn presidentscampagne: de rechtbank.
En ook al zijn de meeste strafzaken tegen Trump gestaakt, het strijdtoneel lijkt ook in zijn tweede termijn als president ongewijzigd. Dit keer opent de president de aanval op rechters die paal en perk stellen aan zijn beleid.
De tweede termijn van Trump heeft een ambitieuze start. Bijna dagelijks regent het plannen en presidentiële decreten in het Witte Huis. Om het beleid van zijn voorganger de nek om te draaien of om ‘een nieuw, gouden tijdperk’ mogelijk te maken. Maar die voortvarende start lijkt de afgelopen dagen te stranden bij de rechter.
Zo oordeelde een federale rechter dat ontslagen van transgenders in het Amerikaanse leger voorlopig niet door mogen gaan. Een andere rechter besloot dat de ontmanteling van hulporganisatie USAID moet worden teruggedraaid omdat het in strijd is met de grondwet.
Het meest in het oog springende voorbeeld diende zich afgelopen weekend aan. Trump besloot toen een oorlogswet uit 1798 uit de kast te trekken om de uitzetting van driehonderd vermeende bendeleden uit Venezuela mogelijk te maken, zonder enige vorm van proces.
Een federale rechter stak hier een stokje voor. Toch vertrokken er uiteindelijk twee van de drie toestellen. De precieze tijdlijn van dit alles is onduidelijk. Op vragen van journalisten of Trump de beslissing van de rechter bewust heeft genegeerd komt geen duidelijk antwoord. Ook op vragen van de rechter over de precieze vertrektijden van de vliegtuigen heeft de regering nog niet gereageerd.
‘Radicaal-linkse gek’
De rechter in de zaak, Joas Boasberg, moet het vervolgens ontgelden in berichten van Trump op zijn sociale media. Volgens Trump is Boasberg het zoveelste voorbeeld van een rechter die hem bewust probeert tegen te werken. Hij noemt hem “een radicaal-linkse gek” en eist zijn afzetting.
Ook van Trumps vertrouwelingen komt harde taal. Zo zegt Tom Homan, verantwoordelijk voor het grensbeleid: “Het kan me niks schelen wat de rechters ervan vinden. Het kan me niks schelen.”
Plaatsvervangend stafchef in het Witte Huis Stephen Miller doet er nog een schepje bovenop. Volgens hem “proberen ongekozen en schurkachtige rechters” de tweede termijn van Trump te ondermijnen.
Elon Musk zet de rechterlijke macht weg als activisten die zich voordoen als rechters. Ook hij roept op tot het afzetten van de rechters.
Het afzetten van een rechter is zeer ongebruikelijk. Bovendien ligt de macht om een rechter uit het ambt te zetten niet bij de president maar bij het Congres.
De schrik zit er na alle aantijgingen goed in bij rechters. Fix the Court, de belangrijkste belangenorganisatie voor de rechtspraak, roept zelfs al op tot verplichte veiligheidstrainingen voor federale rechters en eist dat de beveiliging van rechters beter moet.
Hoogste rechter reageert
De felle reactie van Trump ontlokt een reactie van de hoogste rechter van het land, iets wat maar zelden gebeurt. De voorzitter van het Hooggerechtshof, John Roberts, mengt zich persoonlijk in de discussie. “Het is al ruim twee eeuwen de gewoonte dat afzetting niet een gepaste reactie is bij onenigheid over een rechterlijke beslissing. Daarvoor bestaat het normale proces van hoger beroep.”
In een interview bij Fox News oogt Trump niet onder de indruk van die waarschuwing. Hij benadrukt dat er een einde gemaakt moet worden aan ‘losgeslagen’ rechters. Zijn woordvoerder Karoline Leavitt voegt daar vandaag nog aan toe dat Trump zich er niet bij zal neerleggen en dat ze bereid zijn om de strijd tot aan het Hooggerechtshof voort te zetten.
Hoger beroep
Hoe ver Trump wil gaan bij het uitdagen van de rechtsstaat weet niemand. Juridische experts vrezen dat er wellicht een constitutionele crisis kan ontstaan als de president een definitief besluit van een rechtbank zal negeren. Zo ver is het nog niet, in meerdere zaken gaat de Trump-regering in hoger beroep.
