De laatste piloot uit de Battle of Britain is op 105-jarige leeftijd overleden. John Hemingway overleefde Duitse aanvallen in Frankrijk, luchtgevechten boven Het Kanaal en vijf vliegtuigcrashes.
“Ik heb geluk gehad”, zei Hemingway eens over zijn oorlogsdagen. “Ik ben zo vaak neergeschoten maar ben er nog steeds. Anderen werden meteen al neergeschoten als ze de eerste keer de lucht in gingen en dat was het dan.”
Hemingway werd in 1919 in Dublin geboren, toen nog onderdeel van het Verenigd Koninkrijk. Als tiener meldde hij zich in 1938 aan voor de Royal Air Force, waar hij als Ier al snel de bijnaam Paddy kreeg. Hemingway was 19 toen hij werd uitgezonden naar Frankrijk, waar hij in 1940 luchtsteun bood aan terugtrekkende troepen.
In zijn nieuwe Hurricane-toestel nam hij de Duitsers onder vuur om de wanhopige evacuatie uit Duinkerken mogelijk te maken. In elf dagen tijd haalde zijn squadron zeker negentig vijandelijke toestellen neer. “Je was met zijn tweeën in de lucht en een van ons zou aan het einde dood zijn”, vatte hij zijn krijgshandelingen samen. “Je moest ervoor zorgen dat jij dat niet was.”
Ver in de minderheid
Nadat de Slag om Frankrijk was verloren wachtte Hemingway de Battle of Britain, de verbeten luchtoorlog die Hitlers Luftwaffe begon in voorbereiding op een invasie van Groot-Brittannië. Hoewel de RAF-piloten minder ervaring hadden en met 749 tegen 2550 toestellen ver in de minderheid waren, wisten ze maandenlang de aanval af te slaan. Moderne technieken als radardetectie en de wendbare Spitfires en Hurricanes hielpen daarbij, maar mannen als Hemingway maakten het verschil.
“In de geschiedenis van oorlogsvoering hebben nog nooit zovelen zo veel te danken gehad aan zo weinigen”, verwoordde premier Churchill in augustus 1940 hun betekenis. De motiverende speech leverde de piloten de erenaam The Few op.
De mislukking van de luchtoorlog maakte duidelijk dat de nazi-oorlogsmachine niet onoverwinnelijk was. “De moed en standvastigheid van Paddy en al onze dappere RAF-piloten droegen bij aan het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog”, zegt de huidige Britse premier Starmer in reactie op het overlijden.
Crash na crash
Hemingway ondervond aan den lijve hoe hachelijk de strijd was. Tijdens de Slag om Engeland moest hij twee keer uit zijn geraakte vliegtuig springen. Eén keer eindigde hij in de zee, de andere keer kwam hij in een moeras terecht. In 1941 sprong hij uit zijn toestel toen zijn instrumenten het in slecht weer begaven. Hij brak zijn hand toen hij daarbij de staart van zijn vliegtuig raakte. Aan het eind van de oorlog ontsnapte hij met hulp van partizanen ternauwernood toen hij in Italië neergeschoten was.
Zelfs de weg naar Londen voor een medaille-uitreiking bij de koning was niet zonder hobbels: het toestel waarin hij reisde crashte bij het opstijgen. Ook nu kon Hemmingway uit het wrak ontsnappen.
Voor Hemingway hoorde het gevaar allemaal bij de opdracht die ze hadden te volbrengen. “We waren helemaal niet met roem bezig. We vochten gewoon in de oorlog waarvoor we getraind waren.”
Premier Starmer ziet die houding terug bij Hemingways tijdgenoten. “Hij vond zichzelf geen held maar een lucky Irishman die gewoon zijn werk deed, zoals zovelen van zijn generatie. Ondanks alle offers vertelde hij graag over de gelukkige herinneringen en momenten die hij deelde met zijn maten, van wie sommigen nooit terugkeerden.”
Zelf dacht Hemingway dan met name in bewondering terug aan zijn kameraad Dickie Lee, die in augustus 1940 sneuvelde. “Je geloofde bij hem je ogen niet. Hij kon alles: ondersteboven op een doelwit schieten en dat raken. Wat een piloot”, zei hij decennia later nog met trots in zijn ogen. De 23-jarige Lee werd voor het laatste boven Het Kanaal gezien, toen hij met gebrek aan brandstof en munitie de jacht op drie Duitse toestellen inzette.
Ook na de oorlog bleef Hemingway bij zijn geliefde RAF, hij ging pas twee decennia jaar later als kolonel uit dienst. Sinds het overlijden van de 101-jarige Terry Clark in 2020 gold hij als de laatste van The Few.
“Zijn overlijden is het einde van een tijdperk. Het herinnert krachtig aan alle offers die voor de vrijheid zijn gebracht”, schrijft de RAF in reactie op Hemingways overlijden. “Deze rustige, bedaarde, bedachtzame en ondeugende persoon streefde er niet naar om de laatste van The Few te worden, maar hij stond symbool voor iedereen die het luchtruim koos boven over dit groene, aangename land.”
