Hij staat op de UNESCO werelderfgoedlijst en de Portugezen zijn er trots op. De Douro-vallei, met zijn oogverblindende heuvels vol druivenstruiken in lange rijen naast elkaar. Maar hoe lang is dit nog vol te houden, vragen boeren in de omgeving zich af. Zij slaan alarm, want de Douro-vallei is in gevaar.
De Douro vallei is vernoemd naar de gelijknamige rivier die van diep in Spanje naar Porto loopt. Vruchtbare grond en een aangenaam klimaat zorgen voor de perfecte omstandigheden om druiven te verbouwen. En dat wordt dan ook volop gedaan. Overal waar je kijkt zijn de wijnvelden te zien.
Maar er hangen donkere wolken boven de vallei. Dit wordt het eerste jaar in de geschiedenis dat de wijn -en portboeren waarschijnlijk subsidie krijgen om een deel van hun druiven weg te gooien.
Vooral kleine en middelgrote producenten maken zich zorgen. Victor Herdeiro is een van hen. “Ik besloot deze wijngaarden over te nemen, omdat m’n ouders te oud werden”, vertelt Herdeiro. Ooit begon zijn opa met het cultiveren van het stuk land. “De Dourostreek heeft nog nooit zo’n crisis meegemaakt”, zegt de wijnboer.
De oorzaken
Daarvoor noemt hij verschillende oorzaken. Ten eerste worden op steeds meer plekken druiven verbouwd. De markt raakt volgens Herdeiro verzadigd. Door het heuvelachtige gebied is het hier duurder om de druiven te telen. Hierdoor kunnen ze niet concurreren met veel wijn uit bijvoorbeeld Spanje en Chili.
Daarnaast wordt port steeds minder gedronken. En juist voor de port kunnen ze hun druiven normaalgesproken duurder verkopen. Om geen overvloed aan port te produceren, stelt de overheid steeds strengere regels.
Ten slotte zien veel boeren in de regio dat er goedkopere Spaanse wijn de grens over wordt gesmokkeld en wordt verkocht als Portugese wijn uit de Douro vallei. “Er is geen strikte controle”, klaagt Herdeiro. “Vrachtwagens die eigenlijk één lading mogen lossen, komen met dezelfde papieren meerdere ladingen brengen bij coöperaties of exportbedrijven, zonder dat de autoriteiten het merken.”
Dat is iets dat Rui Paredes ook heeft zien gebeuren. Hij is de voorzitter van Casa do Douro, een organisatie van wijn- en portboeren in de regio. “Er was gebrekkige controle en handhaving”, erkent hij. “Het vrije verkeer van goederen binnen de EU werd in het verleden verkeerd geïnterpreteerd, als excuus om buitenlandse wijn ongecontroleerd te importeren.” Hij is ervan overtuigd dat nu het probleem zichtbaar is, er wat aan gedaan kan worden.
De producentenorganisatie is blij dat de overheid in principe heeft ingestemd met een subsidie voor de boeren. “We moeten voorkomen dat er een overschot ontstaat, waardoor wijn tegen spotprijzen wordt verkocht.”
Op de lange termijn willen de producenten de regering een andere strategie voorleggen. Bijvoorbeeld het omzetten van overtollige wijn in brandewijn, die ook nodig is voor het maken van portwijn. Dat wordt namelijk toegevoegd aan portwijn tijdens het fermentatieproces. Die likeuren worden momenteel nog geïmporteerd.
Oplossingen moeten er snel komen, ziet ook José Leite Pereira. Hij vertegenwoordigt Cave Santa Marta, een coöperatie die de druiven van kleine boeren verwerkt. “De afgelopen twee jaar hebben we een productievermindering van 20 procent gehad. Geen enkele sector kan overleven als je plotseling twintig procent van je productie moet inleveren.”
Duidelijke regels
“Heel veel boeren weten nu niet of ze aan het einde van het jaar hun druiven überhaupt kunnen verkopen”, vertelt Leite Pereira. Het is volgens hem cruciaal dat de regering voor de volgende oogst duidelijke regels stelt om de situatie te verbeteren. Maar ondertussen is de regering in Portugal net gevallen en de verkiezingen zijn pas halverwege mei, wat alles nog onzekerder maakt.
De mannen vinden dat de regering de Douro vallei prioriteit moet geven. “We bevinden ons in een UNESCO-werelderfgoedgebied”, zucht Leite Pereira. “En de landschappen zijn cruciaal. Als de kleine wijnboeren stoppen en in plaats daarvan fruitbomen planten, zal het landschap drastisch veranderen. Het werelderfgoed dat toeristen aantrekt, zou verdwijnen uit de Douro-streek.”
En dat zou catastrofaal zijn voor de mensen die er wonen zoals boer Victor Herdeiro. Ook hij denkt dat als dit zo doorgaat, de Douro-streek zoals hij nu is zal verdwijnen. “Met een grote sociale ramp als gevolg. Over drie tot vier jaar zou dit het einde van de regio kunnen betekenen. De inwoners kennen hier geen ander werk en er zal honger en armoede zijn.”
