In Nederland start een proef waarbij eieren van kippen worden verkocht die zijn gevaccineerd tegen het vogelgriepvirus. Er liepen al proeven met het vaccineren van kippen in plaats van het afmaken van besmette dieren, maar dit is voor het eerst dat eieren van gevaccineerde kippen ook op de markt komen. Vijf vragen en antwoorden hierover.
Wanneer liggen de eerste eieren van gevaccineerde kippen in de winkel?
Dat gaat nog een klein half jaar duren. De eerste kuikens worden vandaag gevaccineerd en het duurt ongeveer twintig weken voordat die hennen eieren gaan leggen.
Kun je zien om welke eieren het gaat?
Nee. De eieren zien er van de buitenkant en binnenkant niet anders uit en ook bij het gebruik is er geen verschil. Wel staat er op ieder Nederlands ei dat in de winkel ligt een code geprint. Toezichthouder NVWA kan zo herleiden uit welke stal een ei komt, maar voor consumenten is dat niet het geval.
De eieren worden sowieso gescheiden van eieren van niet-gevaccineerde kippen: ze worden apart verpakt in een speciaal aangewezen pakstation zodat er geen vermenging kan plaatsvinden.
Omdat het om een pilotproject gaat waar op dit moment slechts één bedrijf aan meewerkt, is de kans overigens veel groter dat je in bijvoorbeeld de supermarkt een ei koopt van een kip die niet tegen het virus is gevaccineerd. Om hoeveel kippen het gaat is ook niet bekend: de naam van het bedrijf wordt geheim gehouden.
Is het eten van vaccineieren veilig?
Ja, zeggen onderzoekers, het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur en de brancheverenigingen. Het vaccin is getest en beoordeeld door het Europees Geneesmiddelenbureau en is veilig voor mens en dier. “Er zijn geen enkele risico’s bij het eten van zo’n ei”, zegt voorzitter van de vakgroep Pluimveehouderij van de LTO Kees de Jong aan de NOS.
“De veiligheid is gegarandeerd. We hebben steeds gezegd: zorgvuldigheid gaat voor snelheid. We zaten op dit vaccin te wachten, maar we zijn met voedsel bezig. Het moet 100 procent zeker zijn, en door al die hoepeltjes is dit vaccin heen gekomen.”
Kunnen kippen niet gewoon meer ruimte krijgen? Een soort 1,5-meterregel voor kippen?
Het heeft in het verleden bij het virus zeker een rol gespeeld dat dieren opeengepakt zitten en het makkelijker aan elkaar kunnen doorgeven. Hoewel het virus verspreid wordt door wilde vogels, is de huidige variant ontstaan in de pluimveesector.
“De virussen waar we nu last van hebben, is een bepaalde soort. Dat noemen we hoog pathogene H5”, zegt viroloog Marion Koopmans in het Radio 1-programma Spraakmakers. “Die zijn ooit in midden jaren 90 in China voor het eerst opgedoken en daar zijn ze in de pluimveesector zo gaan verspreiden dat er allerlei nieuwe varianten zijn ontstaan, waaronder de variant die uiteindelijk dus wereldwijd verspreid is.”
Maar nu die soorten er zijn, kan er op korte termijn weinig anders gedaan worden dan inenten om te voorkomen dat dieren besmet raken. Want zelfs als kippen meer ruimte hebben, stopt de verspreiding van de huidige variant van het virus niet. “Het komt door de lucht. Of je ze nou allemaal 50 meter ruimte geeft of 1 meter. Als het door de lucht komt, komt het gewoon”, zegt biologische boer Pieter Sijbesma in Spraakmakers.
Waarom wordt dit een proef genoemd?
Het gaat echt om een beperkte periode waarin dit getest wordt als onderdeel van een studie naar vaccinatie. De pilot loopt tot begin 2027 en is alleen in Nederland. Tijdens de pilot wordt ook onderzocht of en hoe de eieren van gevaccineerde dieren uiteindelijk ook op de buitenlandse markt terecht kunnen komen. Ondertussen gaan ook de onderzoeken naar vaccins tegen vogelgriep in het algemeen gewoon door. Zo onderzoekt onder meer de universiteit van Wageningen een ander vaccin dat (nog) niet in de pilot wordt gebruikt.
En belangrijk is ook om te zien hoe goed de vaccins op de langere termijn blijven werken. Koopmans: “Vaak worden vaccinstudies zo gedaan dat je een vaccin geeft en dan een aantal weken later challenged. Dan geef je de infectie om te zien hoe goed het vaccin beschermt. Daarom is dit wel een mooie studie, want dan kun je zien: hoelang werkt dat dan?”
