Geen Amerikaanse wapenleveranties, geen inlichtingen meer uit Washington en geen mineralendeal, die Oekraïne zou verzekeren van Amerikaanse betrokkenheid: het slechte nieuws voor Oekraïne blijft zich opstapelen sinds de ruzie tussen president Trump en president Zelensky in het Witte Huis.
“Jullie hebben niet de beste kaarten in handen”, concludeerde Trump toen met stemverheffing. Daarmee bedoelde hij dat Oekraïne de oorlog tegen Rusland niet kan winnen.
De boosheid over het nieuwe Amerikaanse beleid is deze zaterdag terug te horen bij een klein protest voor de Amerikaanse ambassade in Kyiv. “Amerika wordt wakker!”, scanderen ze. Op protestborden zijn ‘kaarten’ afgebeeld, met foto’s van Amerikaanse politici die kritisch zijn op Oekraïne en van Oekraïense kinderen die getroffen zijn door de oorlog.
Volgens Washington moest Zelensky excuses aanbieden en bewijzen dat hij daadwerkelijk vrede wil. Zelensky vond niet dat hij iets fout had gedaan in het Witte Huis, toen hij Trump en vicepresident Vance probeerde duidelijk te maken dat met Rusland eigenlijk niet te onderhandelen valt.
“Het voelt zo oneerlijk”, zegt Anastasia, die met haar 7-jarige dochter naar het protest is gekomen. “We blijven vechten voor onze afhankelijkheid. En nu wordt het ons kwalijk genomen dat we willen leven. Alsof wij geen vrede willen. Natuurlijk willen we vrede.”
Relatie lijmen
Toch moet Zelensky wel proberen om de relatie te lijmen. Echte excuses kwamen er niet. Wel zei de Oekraïense leider dat hij het “betreurenswaardig” vond wat er gebeurd was en dat hij met de Amerikanen alsnog de veelbesproken mineralendeal wilde sluiten.
De regering-Trump wil ook geen inlichtingen meer delen met Oekraïne. Amerikaanse informatie is in deze oorlog cruciaal voor Kyiv, en ook kort voorafgaand aan de grootschalige invasie, zodat ze wisten wat Rusland van plan was.
Verder deelde Washington de routes van Russische raketten, zodat Oekraïense vliegers die uit de lucht konden schieten voordat ze hun doel bereikten. Of dit soort inlichtingen nu ook worden stopgezet, is nog niet duidelijk.
Dat Oekraïners de geopolitieke achtbaan nauwgezet volgen, zien ze bij Suspilne Novosti, de Oekraïense publieke nieuwszender. “Tijdens Trumps speech in het Congres eerder deze week keken duizenden mensen naar de live-uitzending”, zegt hoofdredacteur Joelia Gorytsjeva. “Ook al was dat om 04.00 uur.” De hoop was dat Trump meer uitleg zou geven over de nieuwe koers, maar die uitleg kwam niet.
Bij Suspilne hebben ze hun handen vol aan het checken van de laatste besluiten uit het Witte Huis en wat het betekent voor Oekraïne. “Wat betreft de wapenleveranties proberen we nog steeds uit te zoeken of er daadwerkelijk een decreet is om dit te stoppen”, zegt Gorytsjeva. In de tussentijd gaat al het oorlogsnieuws onverminderd door. Bij Russische luchtaanvallen kwamen vannacht 14 mensen om het leven.
Twee kampen
De ruzie in het Witte Huis heeft veel losgemaakt in Oekraïne, ziet Gorytsjeva. “De samenleving is opgedeeld in twee kampen. Sommigen vinden dat Zelensky beter stil had kunnen blijven. Maar anderen zijn dankbaar dat hij opkwam voor hun land.”
Trump leek Rusland gisteren ook een beetje onder druk te zetten. Hij dreigde met verdere sancties als Moskou niet aan de onderhandelingstafel komt. Maar dat was weinig geruststellend voor Kyiv; even later stelde Trump ook dat het moeilijker is om met Oekraïne te onderhandelen over vrede dan met Rusland.
Verkiezingen
In de tussentijd lijkt de Amerikaanse president steeds meer in te zetten op een wisseling van de wacht in Oekraïne. Amerikaanse vertegenwoordigers spraken met politieke tegenstanders van Zelensky over het houden van verkiezingen.
Zowel oud-president Porosjenko als oud-premier Timosjenko zijn benaderd. Maar beide politici hebben benadrukt dat er nu geen verkiezingen gehouden kunnen worden vanwege de staat van beleg in het land.
Bovendien vrezen ze in Oekraïne dat verkiezingen in oorlogstijd kunnen leiden tot verdeeldheid en ontwrichting in de samenleving, wat Rusland juist verder in de kaart zou spelen.
Zelensky populairder
De populariteit van Zelensky heeft sinds de ruzie in het Witte Huis overigens wel een sprong gemaakt. Volgens een laatste peiling komt de steun voor hem nu uit op 68 procent. Zelfs als er verkiezingen gehouden zouden worden, gaat Zelensky nog altijd ver aan kop.
Demonstrant Anastasia denkt wel dat de ontmoeting met Trump misschien beter was afgelopen als Zelensky een vertaler had gehad. Vanwege zijn gebrekkige Engels begreep hij allicht niet alles wat in de Oval Office gezegd werd, denken ze in Oekraïne. Maar Anastasia vindt niet dat hij iets fout heeft gedaan. “Ik steun onze president. Ik begrijp zijn pijn, die wij Oekraïners allemaal met ons meedragen.”
Correspondent Christiaan Paauwe bezocht vorige week Pokrovsk, vlak bij het front in de Donbas. Hier vechten Oekraïense soldaten met behulp van Europese wapens tegen de Russen:
