Ruim 3,5 jaar nadat de Taliban de macht overnamen in Afghanistan, blijft de situatie van vrouwen in het land verslechteren. In rap tempo voerden de Taliban wetten in die hun vrijheden afnamen. Zo mogen meisjes en vrouwen na de basisschool niet verder leren, mogen vrouwen slechts beperkt werken en moeten hun lichaam buitenshuis volledig bedekt zijn.
Door hen niet alleen vanuit het buitenland te bewapenen met kennis, maar ook hun stemmen te vertegenwoordigen op het internationale toneel, proberen Afghaanse vrouwen in het buitenland hun penibele situatie onder de aandacht te brengen.
Tahmina Saliks familie ontvluchtte het land toen de Taliban de eerste keer aan de macht kwamen. Sinds 2000 woont ze in Denemarken, waar ze in 2020 Empowerment for Her oprichtte. Het doel van deze organisatie veranderde sindsdien: van zorgen dat vrouwen op leiderschapsposities komen naar ondersteuning van vrouwelijke activisten. “Nu willen we simpelweg dat ze overleven.”
Black-out voor vrouwen
Haar organisatie onderhoudt ook contact met Afghaanse vrouwen via sociale media. In een VN-onderzoek, afgelopen zomer, gaf 18 procent van de vrouwen aan al drie maanden lang geen andere vrouw (naaste familieleden uitgezonderd) te hebben ontmoet. Vrouwen raken hierdoor steeds verder geïsoleerd. 8 procent van de respondenten zei een meisje of vrouw te kennen die na 2021 een poging tot zelfdoding heeft gedaan.
Salik kent de verhalen en is bang dat de Taliban het internet afsluiten en socialemediaplatformen verbieden, waardoor vrouwen ook daar elkaar niet meer kunnen opzoeken.
“Gezien hoe de situatie zich ontwikkelt zou dat zomaar snel realiteit kunnen worden.” Het zou een ‘black-out’ voor Afghaanse vrouwen betekenen, zegt ze. “We zullen niet meer weten wat er in het land gebeurd.”
Kentering
Die boodschap draagt Salik al langer uit, maar ze merkte dat het niet doordrong tot de internationale organisaties en overheden die haar uitnodigden. “Ze wilden alleen maar horen over de verbeterde veiligheidssituatie sinds de gevechten waren gestopt.”
Logisch, aangezien vooral de Taliban aanslagen pleegden voor de machtsovername, zegt ze. Maar in september zag ze een kentering in de houding van organisaties. “Ik kon zien dat ze echt luisterden, omdat de Taliban laten zien waarvoor we hadden gewaarschuwd.”
“De situatie is erg slecht en vrouwen verliezen de hoop”, vat Husna Jalal de situatie samen. Zelf vluchtte ze na de val van Kabul in 2021 met haar familie naar Nederland. Ze studeerde in Leiden en richtte Young Afghan Women’s Movement op.
Die organisatie richt zich op zowel Afghaanse vrouwen in de diaspora als vrouwen in Afghanistan zelf. “We geven bijvoorbeeld online taallessen aan vrouwen.” Ook geven ze vrouwen advies over het aanvragen van studievisa in Europese landen.
De interesse voor wat zich in Afghanistan afspeelt is afgenomen, zegt Jalal. “Ik merkte dat het in 2021 echt een hot topic was, maar inmiddels zijn we niet meer interessant voor mensen.” Haar organisatie houdt zich daarom ook bezig met het aanzetten tot actie.
Vorige week sprak Jalal op de 58ste vergadering van de VN-vluchtelingenorganisatie UNCHR in Genève. Haar oproep werd goed ontvangen, zegt ze. “Er werden stevige uitspraken gedaan, maar er is snelle en daadkrachtige actie nodig.”
Bekijk hieronder wat Hoge Commissaris voor Mensenrechten Volker Türk na afloop zei over de situatie in Afghanistan:
Ook Salik ziet vermoeidheid en moedeloosheid onder de westerse landen rondom Afghanistan. “Er is gebrek aan coördinatie en duurzame oplossingen, maar de afzonderlijke gevallen geven hoop.”
Dat geldt ook voor het internationale recht geeft, denkt ze. Afgelopen najaar startten Nederland, Duitsland, Canada en Australië een procedure tegen Afghanistan bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ). Als dat tot een rechtszaak leidt, is het de eerste keer dat een land voor het hof wordt gedaagd vanwege vrouwendiscriminatie.
Dat soort dingen werkt bemoedigend, zegt Salik. Ze ziet het als een signaal aan Afghaanse vrouwen dat ze gehoord en niet vergeten worden. “En ik heb hoop, omdat Afghaanse vrouwen zelf niet opgeven.” Als voorbeeld noemt ze de video’s van zingende vrouwen toen ook dat werd verboden.
Niet genormaliseerd
Het is onverantwoord om Afghanistan te vergeten, waarschuwt Salik. “Andere terroristen worden hierdoor gemotiveerd: als de Taliban dit kunnen, kunnen wij dat ook.” De Taliban moeten daarom niet worden genormaliseerd en daar is haast bij, zegt Salik. “Jongens krijgen nu de ideologie van de Taliban aangeleerd. De volgende generatie zal niet op dezelfde manier vechten. Over tien tot twintig jaar is het te laat.”
Dat beaamt Jalal. “Op korte termijn helpt het om vrouwen een studievisum te geven of zelfs online les te geven. Voor de lange termijn hebben we duurzame oplossingen nodig en moeten jongeren om tafel zitten om conflicten op te lossen, want dat is de afgelopen twee decennia niet gebeurd.”
